Մայիսի 26-ին տեղատարափ անձրևից Տավուշի և Լոռու մարզերում Դեբեդ, Աղստև և Տաշիր գետերի վարարումը առաջացրեց մի շարք արտակարգ դեպքեր ու պատահարներ։ Տավուշի մարզային ճգնաժամային կառավարման կենտրոնում բազմաթիվ ահազանգեր էին ստացվել շենք շինություններում, նկուղային տարածքներում ջրալցումների, ջրերի մեջ արգելափակումների վերաբերյալ։ Անհապաղ մեկնարկեցին որոնողափրկարարական և անհետաձգելի վթարավերականգնողական աշխատանքները, որոնցում ներգրավվեցին 324 փրկարարներ։

Մայիսի 26-ի օպերատիվ տեղեկագրի համաձայն աղետի գոտում 4 զոհ կար,  որոնցից մեկը Տավուշի մարզից․ Պտղավան բնակավայրի ֆուտբոլի դաշտի հարևանությամբ գետից դուրս էր բերվել Հաղթանակ գյուղի բնակիչ Ավագ Ավագյանի դին։ Հեղեղումների հետևանքով Տավուշի մարզում փլուզվել է 2 կամուրջ, վնասվել՝ 1-ը, փլուզվել է 3 բնակելի տուն, ջրալցվել՝ 45 տուն, 2 հյուրանոց, 18 հասարակական և այլ նշանակության օբյեկտներ։

Հեղեղումների պատճառով առաջացած արտակարգ իրավիճակի հետևանքով Տավուշի և Լոռու մարզերի մի շարք համայնքներ հայտարարվեցին որպես աղետի գոտի: Աղետի գոտիներում օպերատիվ աշխատանքային խմբերը սկսեցին կազմակերպել բնակչության պաշտպանության անհրաժեշտ հիմնական միջոցառումների իրականացումը:

Դիլիջան համայնքի Հաղարծին բնակավայրում Աղստևի վարարումը 3 տուն փլուզեց, գետի ափամերձ տարածքի տները, շենք-շինությունները ջրալցվեցին, փլուզվեց Մ4 Իջևան-Դիլիջան-Երևան միջպետական ճանապարհի Հաղարծին գյուղի ճանապարհահատվածը։

Հեղեղումները վնասեցին Իջևան քաղաքի Պռոշյան-Ղարագյոզյան փողոցների հատվածի գազատար խողովակը, որն արագորեն վերականգնվեց: Մայիսի 27-ի լույս 28-ի գիշերը վնասվեց Խաշթառակ գյուղի կամրջի հենասյունը և մասնակի փլուզվեց: Անվտանգությունից ելնելով, երթևեկությունը  տվյալ կամրջով դեռ արգելվում է։

Խաշթառակի ու Լուսահովիտի բնակիչները գյուղերից դուրս գալու համար օգտվում են այլընտրանքային-գրունտային ճանապարհից։

Դեբեդ գետի վարարումը վնաս է հասցրել Նոյեմբերյան համայնքի Այրում քաղաքին ու հարակից բնակավայրերին։ Աղետի հետևանքները Նոյեմբերյանում ավելի շատ են՝ փլուզվել է Այրումի կայարանի կամուրջը, որի հետևանքով վնասվել է գազատարը և դադարեցվել գազամատակարարումը, ավերվել են ենթակառուցվածքները, վնասվել հողատարածքները, մարդկանց ավտոմեքենաները։ Ժամերի ընթացքում գետի ջրերը լցվել են տներ, ոչ պիտանի դարձրել մարդկանց գույքը, կենցաղային իրերը` տարիների աշխատանքը: Դեբեդի վարարման հետևանքով վնասներ են հասցվել Բագրատաշեն և Դեբեդավան բնակավայրերի գյուղացիական տնտեսություններին՝ ջրածածկվել են այգիներ, տնամերձ հողատարածքներ: Ոչնչացվել են ընտանի կենդանիներ։ Մեծ վնասներ է կրել Բագրատաշենի մաքսատունը։

Այս արտակարգ օրերին, Տավուշ Մեդիան աշխատելով աղետի գոտիներում, ներկայացրել է իրավիճակի հետևանքները՝ առաջացած խնդիրները, կարիքները, կատարված ու կատարվելիք աշխատանքները։

Սիրելի տավուշցիներ, աննախադեպ աղետից տուժած հայրենակիցներ, հատկապես վնասների ու կարիքների գնահատման խմբերի անդամներ,

Տավուշ Մեդիան մեկ անգամ ևս հիշեցնում է՝ միջազգային հրատապ ու արդյունավետ աջակցություն ստանալու առաջին նախապայմանը տեղի ունեցածի հետևանքների տեսա և ֆոտո վավերագրություններն են, որոնք պիտ կցվեն գրավոր նկարագրերին: Հետամուտ եղեք, որ վնասներն իրենց վավերագրությունն ունենան: Դրանք կարող  եք ուղարկել մեզ՝ նշված հասցեներով։ (Facebook – Տավուշ ՀԸ / Tavush TV կամ info@tavushmedia.am)

Դա պետք է իրականացնել և վթարաորոնողական, և փրկարարական, և անհետաձգելի վթարավերականգնողական, ինչպես նաև՝ վերակառուցման աշխատանքների ժամանակ:

Վերստին տեղեկացնում ենք՝ Տավուշի մարզին սպառնացող աղետների ու դրանց ռիսկերի նվազեցման վարքականոններին կարող եք ծանոթանալ այցելելով tavushmedia.am կայք։ Այցելեք, կարդացեք, դիտեք ու եղեք իրազեկ։ ՈՎ ԻՐԱԶԵԿՎԱԾ Է, ՆԱ ՊԱՇՏՊԱՆՎԱԾ Է։

Հեղինակներ` Էռնեստ Խանումյան, Անգելինա Մանուկյան, Վաղարշակ Ալավերդյան, Արտյոմ Դալյան

«Այս մեդիա արտադրանքը պատրաստված է «Արցախից տեղահանված լրագրողների ադապտացիան հայաստանյան մեդիա միջավայրում» ծրագրի շրջանակներում, որն իրականացնում է Երեւանի մամուլի ակումբը՝ Եվրոպական հանձնաժողովի աջակցությամբ։ Ծրագրի գործընկերը International Alert-ն է: Բովանդակությունը պարտադիր չէ, որ համընկնի ԵՄԱ-ի, Եվրոպական հանձնաժողովի եւ International Alert-ի տեսակետների հետ»։

Վերջին տվյալներով՝ մայիսին տեղի ունեցած հեղեղումների հետևանքով Լոռու և Տավուշի մարզերում վնասվել է 269 բնակարան և անհատական բնակելի տուն: Սակայն, կառավարության հատկացրած փոխհատուցման ծրագրի շահառուների վերջնական թիվը պարզ կլինի դիմումների ընդունման ավարտին, որի վերջնաժամկետն է այս տարվա սեպտեմբերի 30-ը: «Արմենպրես»-ի մամուլի սրահում տեղի ունեցած ասուլիսում այդ մասին տեղեկացրեց ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի տեղակալ Քրիստինե Ղալեչյանը:

Նա նշեց, որ աղետի առաջին իսկ օրից տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար Գնել Սանոսյանի գլխավորությամբ ձևավորվել և գործել է վնասների գնահատման հանձնաժողով: Համայնքային, մարզային և հանրապետական հանձնաժողովները տեղերում կատարել են ուսումնասիրություններ, վնասների և ազդեցությունների գույքագրում և համապատասխան փաստաթղթավորում՝ փորձելով ստանալ ամբողջական և համապարփակ պատկեր: Այդ աշխատանքների արդյունքում հաջողվել է գտնել վնասների փոխհատուցման այն մեխանիզմերն ու կարգավորումները, որոնք հնարավորինս արտացոլում են իրական խնդիրները ու վնասների պատկերը: Ամփոփված տվյալները սահմանված կարգով կներկայացվեն կառավարություն:

Նշվեց, որ այս պահին գրանցված են հեղեղումից տուժած 269 բնակարաններ և անհատական բնակելի տներ, սակայն շահառուների վերջնական թիվը պարզ կլինի դիմումների ընդունման ավարտին:

«Փորձելու ենք փոխհատուցման տրամադրման գործընթացը բավականին դյուրին դարձնել: Քննարկվել է նաև համայնքներում, հնարավոր հասանելի վայրերում դիմումների ընդունման կետեր ունենալու անհրաժեշտությունը: Դիմումի մեջ պետք է նշվի դիմողի անուն-ազգանունը, անձը հաստատող փաստաթղթի, հաշվառման վայրի վերաբերյալ տվյալներ, սեփականության իրավունքը հավաստող փաստաթուղթ, հետադարձ կապի տվյալներ և նախընտրելի բանկը, որը պետք է ընտրել կառավարության ներկայացրած ցանկից: Ուսումնասիրությունն ավարտելուց հետո 10-օրյա ժամկետում որոշում է կայացվելու տվյալ դիմումի վերաբերյալ:

Դիմումը ենթակա է մերժման, եթե դրանում ներկայացված տվյալները հավաստի չեն, օրինակ, չեն համապատասխանում պետական ռեգիստրում առկա տվյալներին, մահվան պետական գրանցման վերաբերյալ տվյալներ են առկա քաղաքացիական ակտերի գրանցման մարմիններում, դիմողը այդ կարգի մասով չի հանդիսանում շահառու և այլ դեպքերում:

Սահմանվել է նաև դիմումի մերժումը բողոքարկելու կարգ, որի իրացման համար անհրաժեշտ է դիմել տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարություն: Այդ դեպքում դիմողին հնարավորություն կտրվի ներկայացնել լրացուցիչ տվյալներ և փաստաթղթեր: Նշվեց, որ դիմողին տրամադրվելու է համակողմանի աջակցություն:

Դիմումի հաստատվելուց հետո բանկերը պետք է սահմանված կարգի համապատասխան հնգօրյա ժամկետում շահառուին փոխանցեն հատկացված գումարը:

Ասուլիսին մասնակցած ներքին գործերի նախարարի տեղակալ Արփինե Սարգսյանն էլ հավելեց, որ փոխհատուցման սահմանված չափից ցածր գնով բնակարան ձեռք բերելու դեպքում գումարի մնացորդը փոխանցվելու է շահառուի բանկային հաշվին: Վերջինս ազատորեն կկարողանա տնօրինել այն: Իսկ, եթե շահառուն ցանկանա ձեռք բերել ավելի թանկ բնակարան, ապա պետք է ինքնուրույն լրացնի գումարի տարբերությունը:

Արփինե Սարգսյանի խոսքով, կառավարությունն  արդեն իսկ 269 բնակելի տարածքների հաշվարկով 1 մլրդ դրամ է հատկացրել ՏԿԵ նախարարությանը: Եթե այդ գումարն ավելացնելու անհրաժեշտություն առաջանա, ապա կլինեն բյուջետային լրացուցիչ հատկացումներ:

Նա հայտնեց, որ շահառու չեն ճանաչվի անօրինական բնակելի տարածք ունեցող քաղաքացիները, որոնք, սակայն, դեռ ժամանակ ու հնարավորություն ունեն օրինականացնելու նման կառույցները:

«Դա բոլորովին չի բացառում սոցիալական աջակցության տարբեր ծրագրերում քաղաքացիներին ընդգրկելու հնարավորությունը: Եթե, օրինակ, նկատենք, որ կա որևէ ինքնակամ կառույց, որը քաղաքացու միակ բնակելի տարածքն է եղել կամ նկատի ունենանք այլ հանգամանքներ՝ կառավարությունը կարող է իրականացնել սոցիալական աջակցության որոշակի ծրագրեր»,- նշեց Արփինե Սարգսյանը:

Նա հայտնեց նաև, որ փոխհատուցման գումարի վերջին վճարումը կարող է կատարվել 2025 թվականի հուլիսի 1-ին: Այդ ընթացքում շահառուն պետք է ամբողջությամբ սպառի տրամադրված գումարը, հակառակ պարագայում՝ մնացորդը պետք է վերադարձնի պետական բյուջե:

Ի տարբերություն փոխհատուցման մնացած տեսակների՝ բնակարանների գնման վկայագրերը տրամադրվելու են դիմումի հաստատելուց հետո երկամսյա ժամկետում:

Առաջարկում ենք դիտել Տավուշ Մեդիայի պատրաստած ամփոփ ռեպորտաժը՝ Տավուշի մարզում աղետի հետևանքների մասին․ Արտակարգ օրեր․ աղետի հետևանքները՝ Տավուշի մարզում

• Ո՞վ կարող է ստանալ փոխհատուցում։

– Արտակարգ իրավիճակի հետևանքով պատճառված վնասի փոխհատուցման շահառու են հանդիսանում օրենքով չարգելված ցանկացած եղանակով (ներառյալ այնպիսի եղանակով, որն այլ հավասար պայմաններում սեփականության իրավունքի ծագման հիմք կարող էր լինել) ձեռք բերած անշարժ գույքի սեփականատերերը, որոնց գույքը վնասվել (ոչնչացվել, փլուզվել, կորել, վթարային՝ քանդման ենթակա դարձել, մասնակի վնասվել) է Լոռու և Տավուշի մարզերում 2024 թվականի մայիսի 25-26-ը տեղացած հորդառատ անձրևներով պայմանավորված հեղեղումների պատճառով արտակարգ իրավիճակի հետևանքով։

• Ո՞ր վնասներն են ենթակա փոխհատուցման։

– Ընդունված կարգի շրջանակներում փոխհատուցվելու են բազմաբնակարան շենքի բնակարանին կամ անհատական բնակելի տանը և կենցաղային առաջնային գույքին պատճառված վնասները։ Պատճառված մյուս վնասների փոխհատուցման հարցերն առաջիկայում կկարգավորվեն։

• Ե՞րբ կարելի է դիմել փոխհատուցում ստանալու համար։

– Փոխհատուցում նշանակելու և վճարելու համար անձը էլեկտրոնային եղանակով կարող է ներկայացնել դիմում 2024 թվականի հուլիսի 15-ից 2024 թվականի սեպտեմբերի 30-ը ներառյալ։ Դիմումի ներկայացման մանրամասների մասով կտրվի պարզաբանում, կմշակվեն ձևաչափեր։

• Ի՞նչ եղանակով և չափով են փոխհատուցվելու շահառուների վնասները։

– Բազմաբնակարան շենքի բնակարանի կամ անհատական բնակելի տան կորստի դեպքում ֆիզիկական անձին տրամադրվելու է բնակարանի գնման վկայագիր: Կորուստ է համարվում արտակարգ իրավիճակի հետևանքով տուժած ֆիզիկական անձի՝ բազմաբնակարան շենքի բնակարանի կամ անհատական բնակելի տան՝ աղետի հետևանքով ոչնչացումը, փլուզումը կամ վթարային՝ քանդման ենթակա (4-րդ կամ 5-րդ աստիճանի վնասվածության) դառնալու փաստը։

– Բազմաբնակարան շենքի բնակարանի կամ անհատական բնակելի տան կորստի (բացառությամբ վթարային՝ քանդման ենթակա բազմաբնակարան շենքի այն բնակարանների, որտեղ արտակարգ իրավիճակի հետևանքով պատճառված վնասները գնահատող հանրապետական հանձնաժողովի կողմից հեղեղման փաստ չի արձանագրվել) դեպքում ֆիզիկական անձին տրամադրվում է նաև կենցաղային առաջնային գույքի կազմի մեջ մտնող գույքային միավորների ապահովման համար անհրաժեշտ դրամական փոխհատուցում 1.200.000 (մեկ միլիոն երկու հարյուր հազար) ՀՀ դրամի չափով։

– Բազմաբնակարան շենքի բնակարանի կամ անհատական բնակելի տան բնակելի տարածքին պատճառված վնասի դեպքում ֆիզիկական անձինք ստանում են փոխհատուցման գումար վերանորոգման համար, ինչպես նաև կենցաղային առաջնային գույքին պատճառված վնասի փոխհատուցման համար։

Յուրաքանչյուր քառակուսի մետրի վերանորոգման համար (բայց ոչ ավելի 80 քառակուսի մետրից) հատուցվում է՝

1.  Լոռու մարզի Ալավերդի համայնքի և Տավուշի մարզի Նոյեմբերյան համայնքի Այրում բնակավայրի դեպքում՝ 60․000 (վաթսուն հազար) ՀՀ դրամ,
2.  Լոռու մարզի Թումանյան, Փամբակ, Տաշիր, Ստեփանավան, Գյուլագարակ համայնքների և Տավուշի մարզի Նոյեմբերյան համայնքի Արճիս, Բագրատաշեն, Դեբեդավան, Հաղթանակ, Պտղավան բնակավայրերի և Դիլիջան ու Իջևան համայնքների դեպքում՝ 40․000 (քառասուն հազար) ՀՀ դրամ։

Իսկ կենցաղային առաջնային գույքին պատճառված վնասի համար փոխհատուցվում է՝

1. Լոռու մարզի Ալավերդի համայնքի և Տավուշի մարզի Նոյեմբերյան համայնքի Այրում բնակավայրի դեպքում՝ 1.200.000 (մեկ միլիոն երկու հարյուր հազար) ՀՀ դրամ,
2. Լոռու մարզի Թումանյան, Փամբակ, Տաշիր, Ստեփանավան, Գյուլագարակ համայնքների և Տավուշի մարզի Նոյեմբերյան համայնքի Արճիս, Բագրատաշեն, Դեբեդավան, Հաղթանակ, Պտղավան բնակավայրերի և Դիլիջան ու Իջևան համայնքների դեպքում՝ 800․000 (ութ հարյուր հազար) ՀՀ դրամ։

• Ե՞րբ է տրամադրվելու փոխհատուցումը։

Դիմումը հաստատվում կամ մերժվում է այն ներկայացնելու օրվան հաջորդող 10 աշխատանքային օրվա ընթացքում։ Որոշման մասին անմիջապես էլեկտրոնային հաղորդագրություն է ուղարկվում շահառուի հետադարձ կապի էլեկտրոնային փոստի հասցեին կամ բջջային հեռախոսահամարին։

Բազմաբնակարան շենքի բնակարանի կամ անհատական բնակելի տան բնակելի տարածքի վերանորոգման վնասի և կենցաղային առաջնային գույքի փոխհատուցման դեպքում առաջին վճարումը կատարվում է դիմումի հաստատումից հետո՝ 5 աշխատանքային օրվա ընթացքում։ Իսկ բնակարանի գնման վկայագրի միջոցով բնակարան (բնակելի տուն) ձեռք բերելու ձևով փոխհատուցման հաստատման դեպքում վկայագիրը համապատասխան մարզպետի աշխատակազմի կողմից տրամադրվում է շահառուի դիմումի հաստատումից հետո՝ երկամսյա ժամկետում։ Մնացյալ վճարումները կատարվում են համապատասխան պայմանների պահպանմամբ՝ մասերով և անկախիկ վճարման սահմանաչափի կիրառմամբ։

Փոխհատուցման կարգին կարելի է ծանոթանալ հետևյալ հղումով` https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/42940/

Հուլիսի 4-ի Կառավարության նիստում հաստատվել է ՆԳ նախարարի ներկայացրած «ՀՀ Լոռու և Տավուշի մարզերում 2024 թ. մայիսի 25-26-ը տեղացած հորդառատ անձրևներով պայմանավորված հեղեղումների պատճառով առաջացած արտակարգ իրավիճակի հետևանքով աղետի գոտում ֆիզիկական անձանց պատճառված վնասի փոխհատուցման կարգը հաստատելու մասին» ՀՀ Կառավարության որոշման նախագիծը:

Վ․ Ղազարյանն իր խոսքում ընդգծել է, որ նախագծի նպատակը աղետի գոտում ֆիզիկական անձանց պատճառած վնասների փոխհատուցման հետ կապված հարաբերությունների կարգավորումն է։ Ըստ այդմ՝ կսահմանվեն արտակարգ իրավիճակի հետևանքով պատճառված վնասի փոխհատուցման շահառուները, փոխհատուցման ենթակա առաջնային վնասները, փոխհատուցման պայմանները և ընթացակարգը, դիմումի ներկայացման և դրա հիման վրա փոխհատուցման տրամադրման կարգը։
Կարգավորվելու է արտակարգ իրավիճակի հետևանքով աղետի գոտում ֆիզիկական անձանց բազմաբնակարան շենքի բնակարանին կամ անհատական բնակելի տանը և կենցաղային առաջնային գույքին պատճառված վնասի փոխհատուցումը՝ պայմանավորված բնական կենսաապահովման և առաջնային կարիքների ապահովման անհրաժեշտությամբ։ Առաջնային վնասների փոխհատուցման կարգի հաստատումից հետո ՀՀ կառավարությունը կսահմանի նաև վնասի այլ տեսակների փոխհատուցման կարգը։

Փոխհատուցման շահառու են հանդիսանալու օրենքով չարգելված ցանկացած եղանակով անշարժ գույք ձեռք բերած անձինք, որոնց գույքը վնասվել է (ոչնչացվել, փլուզվել, կորել, վթարային՝ քանդման ենթակա դարձել, մասնակի վնասվել) արտակարգ իրավիճակի հետևանքով: Բնակելի տարածքին պատճառված վնասի դեպքում ֆիզիկական անձինք վերանորոգման համար ստանում են փոխհատուցում՝ ազդակիր ճանաչված ընդհանուր մակերեսի յուրաքանչյուր քառակուսի մետրի համար՝ որոշմամբ սահմանված գումարի չափով։ Բազմաբնակարան շենքի բնակարանի կամ անհատական բնակելի տան կորստի դեպքում ֆիզիկական անձին տրամադրվելու է փոխհատուցում՝ բնակարանի գնման վկայագրի միջոցով բնակարան (բնակելի տուն) ձեռք բերելու նպատակով:

Բազմաբնակարան շենքի բնակարանի կամ անհատական բնակելի տան կորուստ է համարվում արտակարգ իրավիճակի հետևանքով տուժած ֆիզիկական անձի բնակության վայրի (բնակարանի, տան, կեցավայրի) աղետի հետևանքով ոչնչացումը, փլուզումը կամ վթարային՝ քանդման ենթակա (4-րդ կամ 5-րդ աստիճանի վնասվածության) դառնալու փաստը։

Սահմանվում են էլեկտրոնային դիմումի ներկայացման ընթացակարգը, դիմումի հաստատման կամ մերժման հիմքերն ու ընթացակարգը, փոխհատուցման ընթացքի մշտադիտարկմանը վերաբերող կարգավորումները։ Այն անձինք, ովքեր կրել են վերոնշյալ վնասները և դրանք համապատասխան կայքով գնահատված են և գույքագրված աղետների հետևանքով պատճառված վնասների գնահատման հանրապետական հանձնաժողովի կողմից, փոխհատուցում ստանալու համար կարող են էլեկտրոնային եղանակով դիմում ներկայացնել հուլիսի 15-ից սեպտեմբերի 30-ը ներառյալ։

Շահառուն պետք է ներկայացնի որոշմամբ նախատեսված տվյալները։ Փոխվարչապետ Տ․ Խաչատրյանը մանրամասնել է. «Կադաստրի կոմիտեն տալիս է, թե տվյալ բնակավայրում վերջին շրջանի անշարժ գույքի գծով գործարքների արժեքը որքան է եղել. 1 քմ հաշվով միջինացված արժեքը հիմք է ընդունվում բնակարանի գնման վկայագրի 1 քմ համար փոխհատուցում նախատեսելու համար: Ունենք մեկ բազմաբնակարան շենք, որն Ալավերդի քաղաքում է՝ բաղկացած 16 բնակարաններից: Իրականում 6 բնակարանն է, որ գտնվել է առաջին հարկում և ջրհեղեղից տուժել է, բայց քանի որ շենքն ամբողջությամբ դարձել է վնասվածության այն աստիճանի, որ պետք է քանդվի, ապա բնակարանի գնման վկայագրեր կստանան նաև 10 բնակարանատերը: Առանձնատների քանակը ևս ճշտվում է, բայց երկու առանձնատուն հայտնի է, որոնցից մեկը՝ Հաղարծինում, մեկը՝ Ձորագետում»: Վ․Ղազարյանը հստակեցրել է՝ այս պահի դրությամբ կան 263 վնասված, հեղեղված կամ փլուզված առանձնատներ։

Վարչապետը նշել է, որ մնացած դեպքերում մարդկանց հատկացվում է գումար, որպեսզի նրանք հնարավորինս արագ իրենց տունը նորոգեն և վերադառնան այնտեղ ապրելու: Անդրադառնալով վերջին այցի ժամանակ ձեռք բերված պայմանավորվածությանը, որ միջինացված 1 քմ համար հաշվարկ կարվի և այդ հաշվարկով կհատկացվեն գումարները, կառավարության ղեկավարը հետաքրքրվել է, թե ինչ աշխատանք է կատարվել այդ ուղղությամբ:

Ի պատասխան՝ Գ․ Սանոսյանը նշել է. «Ուզում եմ հիշեցնել, որ մենք ունեինք 9 համայնք և 39 բնակավայր այս ցանկում: Հիմա 60 000-ի կոդում Ալավերդին է իր բնակավայրերով և Նոյեմբերյանի Այրում բնակավայրը: Մնացած բոլորի պարագայում կկիրառվի 40 000-ը»: Հավելելով՝ վարչապետն ընդգծել է. «Ինչպես պայմանավորվել ենք, առաջնային խնդիրը հետևյալն է՝ մենք մարդկանց աջակցենք, որ նրանք արագ տունը նորոգեն և վերադառնան իրենց տուն ապրելու: Եվ մենք երկու գոտում փաստորեն 1 քմ համար հատկացնում ենք 60 000 դրամ, մյուս դեպքում՝ 40 000 դրամ»:

Հաջորդիվ կառավարության ղեկավարն անդրադարձել է գույքի հետ կապված հարցին: «Մենք եկանք այն եզրակացության, որ պետք է գանք որոշակի ստանդարտի, որովհետև մի տան մեջ գույքը շատ է, մի տան մեջ գույքը քիչ է, բայց ամենակարևոր հանգամանքն այն է, որ մենք չենք կարող հիմա հետահայաց ստուգել, թե այդ տանն ինչ գույք է եղել: Եվ ամենայն հարգանքով բոլորի նկատմամբ, մեր փորձն ի՞նչ է ցույց տալիս, որ նման դեպքերում շատ լայն դաշտ է բացվում չարաշահումների համար: Եվ մենք այս տրամաբանությամբ բնակարաններին հատկացնում ենք երկու գոտիով: Առաջին գոտում 1 մլն 200 հազար դրամ, այսինքն՝ բնակարանի նվազագույն կարիքները հոգալու համար, երկրորդ գոտում՝ 800 000 դրամ՝ գույքային կարիքները հոգալու համար», – ասել է վարչապետը և ընդգծել, որ որոշակի պայման է դրվում, որ գումարի 60 տոկոսը պետք է անկանխիկ եղանակով ծախսվի, մնացած 40-ը կարող են նաև կանխիկացվել:

Կառավարության մեկ այլ որոշմամբ էլ 1 մլրդ դրամ կուղղվի Լոռու և Տավուշի մարզերի թվով 9 համայնքում 1000 ֆիզիկական անձանց և 251 օբյեկտների աղետի հետևանքով պատճառված վնասների փոխհատուցմանը։

Հնարավոր հրդեհավտանգ իրավիճակներից խուսափելու նպատակով Բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմինը հորդորում է զերծ մնալ բուսածածկն այրելու փորձերից, որոնք կարող են առաջացնել անկանխատեսելի հետևանքներ:

Խոզանները, բուսական մնացորդներով ու չորացած բուսականությամբ տարածքները, արոտավայրերի ու խոտհարքների բուսականությունը գյուղատնտեսական, անտառամերձ, անտառային ու բնության հատուկ պահպանվող տարածքների հողերում այրելը Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքով առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից (50.000դր.) երեքհարյուրապատիկի (300.000դր.) չափով:

– – –
Անտառային և բուսածածկ տարածքներում հրդեհները կանխարգելելու նպատակով արգելվում է`
• վառել խարույկներ չնախատեսված վայրերում:
Խիստ անհրաժեշտության դեպքում դա կարելի է անել բաց տարածքներում` շրջապատելով խարույկը, 5 մետրից ոչ պակաս միներալիզացված շերտով, իսկ վերջում հանգցնել ջրով կամ ծածկել հողով.
• նետել այրվող լուցկի, չմարված ծխախոտի մնացորդ.
• ծխել և օգտվել բաց կրակից` վառելիքով լիցքավորված տարաների կամ մեքենաների շրջակայքում.
• կատարել չոր խոտի, խոզանի այրում.
• բաց տարածքներում թողնել շշեր, ապակու կտորներ, քանի որ դրանք կարող են ֆոկուսացնել արևի ճառագայթներն ու դառնալ հրկիզող ոսպնյակներ.
• թողնել (թափել) քսայուղով, բենզինով, կերոսինով և այլ դյուրավառ հեղուկներով ներծծված լաթեր և այլն:
Հարգելի քաղաքացիներ, նկատված հրդեհի կամ ծխի դեպքում անհրաժեշտ է անմիջապես զանգահարել 911 հեռախոսահամարին:

Լոռու և Տավուշի մարզերում տեղի ունեցած ավերիչ հեղեղների հետևանքները վերացնելու համար, ՀՀ ներքին գործերի նախարարի խնդրանքով, ՄԱԿ-ի հայաստանյան թիմը՝ ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի տեխնիկական ղեկավարությամբ, իրականացրել է Բազմոլորտային առաջնային կարիքների արագ գնահատում (ՄԻՐԱ)։

Այն նպատակ է ունեցել առաջնային գնահատում իրականացնել աղետի ազդեցության, վնասի և մարդասիրական կարիքների համար: Հաշվետվության նախնական արդյունքները քննարկվել են հիմնական գործընկերների հետ, ինչի արդյունքում հաշվետվությունը բերվել է վերջնական տեսքի:
Հունիսի 13-ին հաշվետվության հիմնական արդյունքներն ու առաջարկությունները ներկայացվել են ՀՀ կառավարությանն ու միջազգային դոնոր համայնքին։

Միջոցառմանը բացման խոսքով հանդես են եկել Հայաստանում ՄԱԿ-ի մշտական համակարգող Ֆղանսուազ Ժակոբը, ՆԳՆ ռազմավարական պլանավորման, քաղաքականության մշակման և մոնիթորինգի վարչության պետ Արմեն Մկրտչյանը և Հայաստանում ՄԱԶԾ մշտական ներկայացուցիչ Նաթիա Նացվլիշվիլին։

Բազմոլորտային առաջնային կարիքների արագ գնահատման արդյունքները ներկայացրել է ՄԱԶԾ փորձագետ Կրունոսլավ Կատիչը։

Բազմոլորտային առաջնային կարիքների գնահատմանը հաջորդելու է հետաղետային կարիքների գնահատման և վերականգնման գործընթացը:

Արձագանքելով Լոռու և Տավուշի մարզերում հունիսի 26-ից տեղի ունեցած ջրհեղեղի հետևանքների վերացման և միջազգային աջակցության տրամադրման վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության միջազգային հայցին` ՄԱԿ-ի կողմից նախաձեռնվել են բազմոլորտային առաջնային կարիքների արագ գնահատման (MIRA) և հետաղետային կարիքների գնահատման (PDNA) գործընթացները։

Հետաղետային կարիքների արագ գնահատման և տվյալների հավաքագրման նպատակով տեղում աշխատանքներ է իրականացրել փաստահավաք խումբը՝ ՄԱԿ-ի Հայաստանյան գրասենյակի մասնագետների մասնակցությամբ։

ՆԳՆ թիմի հետ խումբը հարցումներ է անցկացրել տուժած բնակավայրերում՝ աշխատելով տեղական ինքնակառավարման մարմինների և բնակչության հետ, որպեսզի հնարավորինս արագ ամփոփի առաջնային կարիքների գնահատման առաջին փուլը՝ հետաղետային կարիքների խորքային գնահատման և հետաղետային վերականգնման գործընթացի նախապատրաստման նպատակով։

Բազմոլորտային առաջնային կարիքների արագ գնահատման գործընթացի շրջանակում տեղի է ունեցել նախնական և երկրորդային տվյալների վերլուծություն՝ կատարելով գնահատում համայնքերում, հստակեցնելով տուժած բնակչության և ենթակառուցվածքների վերաբերյալ տեղեկատվությունը. արդյունքում՝ սահմանվել են ռազմավարական հումանիտար առաջնահերթությունները։

Աղետի գոտու խոշորացված համայնքներում կատարվել է պատճառված վնասի մակարդակների սահմանում, հստակեցվել են պարենային անվտանգության, առողջապահության, ջրային ռեսուրսների, սանիտարական և հիգիենիկ պայմանների, կրթության, պաշտպանության ոլորտներում կարիքները, գնահատվել են հնարավոր և անմիջական ռիսկերը։

Ծրագրի շրջանակում նախատեսվում է հասցեագրել նաև սոցիալ-հոգեբանական աջակցության հետ կապված կարիքները, ապահովել աղբի, ջրաբերուկների անհապաղ և համակարգված հեռացման և թափոնների կառավարման գործողությունների ծրագրի մշակում ու իրականացում, տուժած համայնքների վնասված կոյուղու համակարգի և խմելու ջրի մատակարարման անհապաղ վերականգնում և այլն։

ՄԱԿ-ի գործընկերների հետ Ներքին գործերի նախարարությունը գործադրում է բոլոր ջանքերը՝ աղետի գոտում իրավիճակը կայունացնելու և բնակչության անվտանգությունն ապահովելու համար։

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն այցելել է աղետի գոտի՝ Լոռու և Տավուշի մարզեր, ծանոթացել հեղեղումներից տուժած բնակավայրերում իրականացվող վերականգնողական աշխատանքների ընթացքին:

Տավուշի մարզում առաջին կանգառը եղել է Այրում քաղաքը։ Այստեղ հեղեղումների հետևանքով վթարվել է երկաթգծի կամուրջը, վնասներ է կրել նաև Այրումում գտնվող «Դամուար գրուպ» ընկերության մաքսային տերմինալը:

Տավուշի մարզում վարչապետը ծանոթացել է Բաղանիս-Կիրանց հատվածում տեղակայված ԱԱԾ սահմանապահ զորքերի ծառայության ընթացքին: Այստեղ վարչապետին զեկուցվել է, որ օրվա ընթացքում սահմանի խախտում չի արձանագրվել, արտառոց դեպքեր և պատահարներ տեղի չեն ունեցել:

Կառավարության ղեկավարը ծանոթացել է նաև Բաղանիս-Կիրանց, Կիրանցը շրջանցող ճանապարհների կառուցման ընթացքին:  Վարչապետը պատասխանատուներին հանձնարարել է առանձնահատուկ ուշադրություն դարձնել աշխատանքների որակյալ իրականացմանը և ընդգծել սահմանված ժամկետներում դրանք շահագործման հանձնելու կարևորությունը:

Նիկոլ Փաշինյանը եղել է նաև Խաշթառակում, որտեղ հեղեղումներից վթարվել է տեղի կամուրջը: Զեկուցվել է, որ բնակավայրն ունի այլընտրանքային ճանապարհ: Չնայած դրան՝ վարչապետը հանձնարարել է կամուրջի վերակառուցման աշխատանքները սկսել հնարավորինս սեղմ ժամկետներում:

Վարչապետի այցն ավարտվել է Տավուշի մարզպետարանում կայացած խորհրդակցությամբ, որին մասնակցել են Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար Գնել Սանոսյանը, ՆԳ նախարարի տեղակալ-ՆԳՆ փրկարար ծառայության տնօրեն Կամո Ցուցուլյանը, Քաղաքաշինության կոմիտեի նախագահ Եղիազար Վարդանյանը, Լոռու և Տավուշի մարզպետները, հեղեղումներից տուժած բնակավայրերի վարչական ղեկավարները և պաշտոնատար այլ անձինք:

Վարչապետը նշել է, որ պետք է ընդունել  տուժած սեփականատերերին ըստ բնակարանի քառակուսի մետրի բնակարանների նորոգման կամ վերականգնման աջակցություն տրամադրելու վերաբերյալ որոշում: Միաժամանակ ընդգծվել է, որ աջակցություն կտրամադրվի նաև կահավորման ուղղությամբ: Վարչապետը շեշտել է՝ կառավարությունը հեղեղումներից տուժած բնակչությանը միայնակ չի թողնելու: Նիկոլ Փաշինյանը հավելել է, որ հեղեղումներից տուժած շենքերի հետ կապված կմշակվի այլ լուծում:

Վարչապետը կարևորել է ժամանակավոր կառուցված կամուրջների միջոցով մատակարարումների իրականացումը և ընդգծել, որ վթարված կամուրջների տեղում կկառուցվեն նաև բնակավայրի կոլորոտի հետ համահունչ նոր կամուրջներ՝ հաշվի առնելով նաև հեղեղումների հետ կապված փորձը։

Լոռու և Տավուշի մարզերում տեղի ունեցած ջրհեղեղի հետևանքների վերացման համար ՀՀ Ներքին գործերի նախարարության խնդրանքով ակտիվացվել է Եվրոպական Միության Բնակչության պաշտպանության մեխանիզմը՝ բարձրակարգ մասնագիտական խորհրդատվության, նյութատեխնիկական աջակցության և արբանյակային տվյալների ստացման նպատակով։

ԵՄ կողմից տրամադրվող աջակցության օպերատիվ կազմակերպման համար Բրյուսելից Երևան է ժամանել Եվրոպայի արտակարգ իրավիճակների կառավարման կենտրոնի համակարգման սպան։

Միջազգային օգնության կոչին առաջին արձագանքողների թվում է Շվեյցարիայի Համադաշնությունը, որը Հայաստան է գործուղել մասնագիտական խումբ` ենթակառուցվածքների վիճակի, ամբողջականության, վերականգնման հնարավորության ուսումնասիրություններ կատարելու համար: