Անվճար խորհրդատվություն իրականացնելու նպատակով սեպտեմբերի 2-ին Բերդի բժշկական կենտրոնում էին «Ֆրանսիական Լույս» ասոցիացիայի անդամ-բժիշկները: Մայրաքաղաք Երևանից և ԱՄՆ-ից ժամանած թերապևտը, օնկոլոգը և սրտաբանը այցելել էին` լսելու և համապատասխան ուղղորդումներ տալու տարածաշրջանի բնակչությանը:

Բժիշկների այցը Բերդ նաև ուսոցողական նպատակ ունի. այցը միտված է տեղի բժիշկների հետ փորձի փոխանակմանը:

Անվճար խորհրդատվություն ստանալու համար բուժհաստատությունում էին Բերդ խոշորացված համայնքի բնակավայրերի այն բնակիչները, ովքեր ունեն քրոնիկ հիվանդություններ և հաճախ ունենում են հիվանդության սրացումներ: Հերթագրված քաղաքացիներին ընդունեցին և համապատասխան նշանակումներ կատարեցին փորձառու բժիշկները:

Խորհրդատվությունները շարունակական են լինելու. «Ֆրանսիական Լույս» ասոցիացիայի անդամ-բժիշկները այցելելու են նաև հանրապետության այլ բուժհաստատություններ:



«Չպարտվող, ցավը արհամարհող, ճարպիկ, ֆիզիկապես ուժեղ, հնարամիտ․ դեռ փոքրուց սովորել էր կողմնորոշվել տեղանքում, տիրապետել զենքին, մարտարվեստին․․․կարելի է ասել՝ Հայկը պատրաստի զինվոր էր՝ իր ողջ էությամբ․․․» (պատմում է Հայկ Պապյանի հորեղբայրը)։

«Տղերքը» հաղորդաշարի մեր այս թողարկման հերոսը Տավուշի մարզի Բերդ համայնքից Հայկ Պապյանն է։ Ինչպես կյանքում, այնպես էլ մարտի դաշտում նա ընտրեց մինչև վերջ չհանձնվելը՝ պատիվն ու սերն առ Հայրենիք վեր դնելով ամեն ինչից։ Մարտի դաշտում Հայկի արարքների մասին վկայությունները բազմաթիվ են՝ հրամանատարներից, իր շնորհիվ փրկված ընկերներից ու զինակիցներից․․․

«Հոկտեմբերի 5-ին, երբ վաշտի հրամանատարը վիրավորվում է, Հայկն իր ընկերոջ հետ իրենց ձեռքն են վերցնում հրամանատարությունը․․․ և մնում են դիրքերում, և պայքարում են մինչև վերջ»։

Հայկ Պապյանը ծնվել է Տավուշի մարզի Բերդ քաղաքում, 2001 թ․ հունվարի 20-ին։ Սովորել է Բերդ քաղաքի թիվ 4 հիմնական դպրոցում։ 10 տարեկանից մասնակցել է ազատ ոճի ըմբշամարտի Հայաստանի առաջնություններին, նաև՝ միջազգային մրցաշարերի և գրավել պատվավոր հորիզոնականներ։

2015 թ․ ընդունվել է Երևանի Օլիմպիական հերթափոխի պետական մարզական քոլեջ, որտեղ շարունակել է իր սպորտային կարիերան և ստացել մարզչի որակավորում։ Այնուհետև ընդունվել է Հայաստանի Ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի պետական ինստիտուտի երկրորդ կուրս՝ Ազատ ոճի ըմբշամարտի բաժին։

2019 թ․ հուլիսի 5-ին զորակոչվել է բանակ։ 6 ամիս ծառայել է Հոկտեմբերյանի զորամասում, որից հետո տեղափոխվել է Գորիս, ստացել սերժանտի կոչում։

Արցախյան պատերազմի առաջին իսկ օրվանից ակտիվ մասնակցություն է ունեցել ռազմական գործողություններին։ Հայկը պատերազմի ընթացքում կռվել է մի շարք դիրքերում։ Սեպտեմբերի 27-ին իր տեխնիկայի պայթելուց հետո վիրավորվել է, բայց հիվանդանոցում չի մնացել և բարձրացել է դիրքեր՝ ընկերների մոտ։

Նա բազմաթիվ ընկերների մարմիններ է դուրս բերել թշնամու հրետակոծության ժամանակ։ Իրեն վստահված ՀՄՄ-ի վրա տեղավորելով բոլոր զինվորներին՝ տեղափոխել է ապահով վայր, ապա թշնամուն շփոթության մեջ գցելու համար, զինվորներին ապահով վայրում թողնելով, թշնամու վնասած տեխնիկայով մի կերպ վերադարձել է, թողել տեխնիկան փոսի մեջ և այնուհետև միայն ոտքով վերադարձել զորքի մոտ։

Հոկտեմբերի 15-ին թշնամու կողմից Ջաբրայիլի Հավսլի դիրքի գրավման ժամանակ 18 զինվորներով մնացել են ռմբակոծության տակ և համարվել անհետ կորած մինչև դեկտեմբերի 18-ը։

Հայկ Պապյանը հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայության» և «Արիության» մեդալներով։

Հայկն, ով իր նահատակությամբ հավերժաբար կապվեց հայրենի հողին, իր ապագան ու երազանքներն էլ միայն իր հող ու ջրի հետ էր կապում։ «Ավարտեմ-գամ՝ Բերդում սպորտդպրոց դնեմ, մարզիչ աշխատեմ»,-այսպես էր գծում իր ապագան։ Հիմա էլ իր ուսերին մեծացած փոքր եղբայր՝ Գևորգն է վճռել կիսատ չթողնել Հայկի գործն ու երազանքը՝ դառնալ ըմբշամարտի չեմպիոն։

Մեր տաղավարում այս անգամ քննարկումը Տավուշի մարզում ֆիզիկական դաստիարակության և սպորտի մասին է՝ ոլորտում մեր հաջողությունների և խնդիրների մասին։ Քննարկման հյուրերն են Պրոֆեսիոնալ ԱրմՖայթինգ ֆեդերացիայի Բերդի մասնաճյուղի մարզիչ Համլետ Աթոյանը, «Դիլիջան ՋԻՄ» մարզական ակումբի հիմնադիր Գարիկ Թովմասյանը, «Ուտիք» ֆուտբոլային ակումբի գլխավոր մարզիչ Վահե Խաչատրյանը և «ՏաՈւժ Իջևան» դպրոցի մարզիչ Մհեր Պետրոսյանը։ 



Այս տեսանյութում մենք ապացուցում ենք, որ մակարդակով կոֆեն կարող է լինել նաևա ռանց սուրճի։ Տավուշի բարբառով մեր հայրենակիցներին ողջունում են Նարինե Աբգարյանը և Հերմինե Ստեփանյանը։

Տավուշահամ ու Տավուշի բարբառով․ Հրանտ Ղազումյանի արտահերթ «Մակարդակով կոֆե»-ն՝ «Զուլալի» ֆիլմի ստեղծագործական անձնակազմի հետ։

Տավուշում մշակութային հրավառություն էր․ Բերդում տեղի ունեցավ կինոռեժիսոր Հայկ Օրդյանի «Զուլալի» ֆիլմի տավուշյան պրեմիերան։ Դե, իսկ էլ ինչ մշակութային իրադարձություն առանց մեզ․․․

Տավուշի պատմությունից ու ավանդույթներից մինչև տավուշյան ավանդական ուտեստներ․ մայիսի 3-ին Բերդի բազմագործառութային պետական քոլեջի դասախոսների և ուսանողների համատեղ ջանքերով տեղի ունեցավ «Տավուշի քառուղիներով» խորագիրը կրող միջոցառումը։

Միջոցառման ընթացքում պետական քոլեջի ուսանողները ներկայացրին Տավուշի պատմությունն ու ավանդույթները, բանահյուսությունը, ավանդական խոհանոցը, պատմամշակութային կոթողները, տեսարժան վայրերը, մշակութային արժեքները։

Միջոցառման ավարտին հյուրերը համտեսեցին Բերդի տարածաշրջանի ավանդական ուտեստները՝ պատրաստված ուսանոների կողմից։

Տավուշի մարզի Բերդ քաղաքում մայիսի 1-ին տեղի ունեցան երկու աննախադեպ մշակութային իրադարձություններ․ երկար դադարից հետո իր դռները բացեց «Արևաբերդ» կինոթատրոնը, որի վերաբացումն ազդարարվեց «Զուլալի» ֆիլմի տավուշյան ցուցադրությամբ։

«Արևաբերդ» կինոթատրոնի վերաբացումն ազդարարող կարմիր ժապավենը կտրելու պատիվը տրվեց արձակագիր Նարինե Աբգարյանին և ռեժիսոր, պրոդյուսեր Հայկ Օրդյանին։

«Զուլալի» վեպի հեղինակի՝ Նարինե Աբգարյանի խոսքերով, նման միջոցառումներ հատկապես սահմանամերձ գոտում պետք է հաճախ կրկնվեն․ «Պրեմիերային ես ներկա եմ եղել և՛ Երևանում, և՛ Բերդում։ Ե՛վ այնտեղ, և՛ այստեղ շատ հուզվել եմ, որովհետև հայրենակցի խոսքը և քննադատությունը միշտ շատ կարևոր բան է յուրաքանչյուր արվեստագետ մարդու համար»։

«Այն փաստը, որ «Զուլալի»-ն արդեն ցուցադրվեց Բերդում, ինձ համար կյանքում շատ կարևոր կետ է, որից հետ այլ կերպ պիտի ապրեմ, ստեղծագործել․․․ Կինոն ի վերջ պիտի մուտք գործի Տավուշ և կինոն պիտի տավուշեցուն հասու լինի։ Այն գնահատականները, որ դեռ պիտի հնչեն տավուշեցիներից, ինձ համար՝ որպես ստեղծագործող մարդու, շատ կարևոր են»,- այսպես է տավուշյան ցուցադրությունից իր տպավորությունների մասին պատմում ֆիլմի բեմադրող ռեժիսոր Հայկ Օրդյանը։

«Զուլալի» ֆիլմի նկարահանման աշխատանքները սկսվել են դեռևս 2019 թվականին, սակայն ֆիլմը շատ դժվար ու երկար ճանապարհ է անցել՝ հաղթահարելով համավարակը, ֆինանսական դժվարություններն ու պատերազմը։

Ֆիլմը գրքից շատ չի հեռացել․ պահպանվել են բարբառային զրույցները։ Բոլոր նկարահանումները Տավուշի Նավուր և Այգեձոր գյուղերում են իրականացվել։ Ֆիլմում ցույց է տրվում գյուղական նիստուկացը՝ թե ինչպես են ջերմ ու ազնիվ հարևանությունն ու հարաբերությունները փոխում յուրաքանչյուրի իրականությունը։

Ֆիլմի գլխավոր դերերում են Հերմինե Ստեփանյանը, Մարինե Պետրոսյանը և Արտյոմ Մելիքյանը։

«Իրականում՝ Բերդի պրեմիերային մենք ավելի էինք սպասում, քան Երևանի ցուցադրությանը, որովհետև այն բոլոր ապրումները, որ մենք ունեցել ենք Բերդում նկարահանումների ժամանակ և այն մեծ օգնությունը, որ տեսել ենք Բերդի ամբողջ ժողովրդի կողմից, ուղղակի անպատմելի մի բան էր, և կարծես մի տեսակ ուզում էինք մեր շնորհակալությունը հայտնել դրա համար․ այս ցուցադրությունը այդ շնորհակալության ընդամենը մի փոքրիկ մասն էր։ Այնպես որ՝ շնորհավորում եմ մեզ, որ մենք ունեցանք այս հնարավորությունը՝ Բերդում ցուցադրելու մեր սիրելի «Զուլալին»,- նշում է Զուլալիի դերակատար Հերմինե Ստեփանյանը։

«Պատերազմի ընթացքում ասում էր, որ ամեն առավոտ թուրքերի հետ սուրճ է խմում․ ասում էր՝ դե, մի քանի մետր են մեզնից հեռու․ ամեն առավոտ զարթնում ենք, միասին սրճում ենք, պատահում է նաև, որ միասին ընթրում ենք․ ամեն ինչ կատակի էր վերածում»։

«Տղերքը» հաղորդաշարի այսօրվա՝ հերթական թողարկման մեր հերոսը Յուրա Հարությունյանն է։ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում նա ոչնչացրել է հակառակորդի 2 տանկ, հետևակի մարտական 5 մեքենա, 3 «Ուրալ», «Կամազ» մակնիշի 2 մեքենա, 2 տրակտոր՝ դրսևորելով զարմանալի խիզախություն ու ոգու ամրություն։

Հարության տոնին ծնված և մկրտության «Հարություն» անունը կրող Յուրան մարտի դաշտում կերտեց իր հաղթանակը՝ բոլոր տեսակի պարտությունների ու մահի հանդեպ։

Յուրա Հարությունյանը ծնվել է 2001 թվականի ապրիլի 15-ին, Տավուշի մարզի Բերդ քաղաքում։ 2007 թվականից հաճախել է Բերդի թիվ 4 հիմնական դպրոց։ Շատ լավ էր սովորում դպրոցում, սիրում էր բոլոր առարկաները, հատկապես՝ մաթեմատիկան։

2019 թվականին՝ դպրոցն ավարտելուց հետո, ընդունվում է ԵՊՀ ԻՄ-ի «Ինֆորմատիկա և կիրառական մաթեմատիկա» բաժինը, ապա ամռան առաջին զորակոչով՝ հուլիսի 5-ին զորակոչվում բանակ։ 6 ամիս ծառայելով Գյումրիի մասնագիտացած զորամասում՝ ստանում է կրտսեր սերժանտի կոչում, 2 կրծքանշան եւ մեկնում Արցախ՝ ծառայությունը շարունակելու:

Արցախում 3 ամիս ծառայելուց հետ ստացել է սերժանտի կոչում և ևս երկու կրծքանշան։ Յուրան սովորել էր Արցախի բարբառը. «Այ տի պաներ». այս բառերով էր ավարտում իր բոլոր հեռախոսազանգերը:

2020թ. սեպտեմբերի 27-ից մինչև հոկտեմբերի 30-ը ակտիվ մասնակցել է մարտական գործողություններին: Կռվել է Ֆիզուլիում, Ջաբրայիլում, Հադրութում եւ Մարրտունիում: Պատերազմի օրերին շատ ոգևորված էր․ ոչնչացրել է հակառակորդի 2 տանկ, հետևակի մարտական 5 մեքենա, 3 «Ուրալ», «Կամազ» մակնիշի 2 մեքենա, 2 տրակտոր: Հոկտեմբերի 30-ին Քերթ գյուղից տեղափոխվելու ճանապարհին հակառակորդի անօդաչուի հարվածից ստացել է բեկորային մահացու վիրավորում:

Յուրա Հարությունյանը հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական խաչ» 1-ին աստիճանի, «Մարտական ծառայություն» և «Գթության մայր» մեդալներով։

Մարտական ընկերները վկայում են՝ «Յուրան ոգեշնչում էր բոլորիս», հիացմունքով են խոսում նրա նվիրվածության ու կենսուրախության մասին։ Յուրան՝ որպես հավերժ ներկայություն, Հայրենիքինն ու անմահությանն է այլևս, որպեսզի մենք ևս հնարավորություն ունենանք հետևելու նվիրումի իր ճանապարհին․․․

Կիրակնօրյա Պատարագ, ազգային երգ ու պար, ավանդական խաղեր ու հյուրասիրություն․ Տավուշ TV-ն պատմում է, թե ինչպես են տոնել Սուրբ Զատիկը Տավուշի մարզում։

Ապրիլի 17-ին Հայ առաքելական եկեղեցին տոնում է Քրիստոսի Հրաշափառ Հարության տոնը։ Տոնը կոչվում է նաև Զատիկ, որը նշանակում է «զատում, բաժանում, հեռացում մեղքերից և վերադարձ առ Աստված»: Քրիստոսի Հարությունը քրիստոնեական վարդապետության և հավատի հիմքն է: «Եթե մեռելների հարություն չկա, ապա և Քրիստոս հարություն չի առել: Եվ եթե Քրիստոս Հարություն չի առել, իզուր է մեր քարոզությունը, իզուր է և ձեր հավատը» (Ա Կորնթ. 15:13-14):

Ինչպես ամեն տարի, Հարության տոնը յուրովի է նշվել Տավուշի բոլոր համայնքներում։ Մեր նկարահանող խումբը եղել է Մակարավանքում, որտեղ հավաքվել էին Աչաջուր գյուղի և շրջակա համայնքների պատանիներն ու երեխաները՝ միասին Պատարագի մասնակցելու։ Տոնը շարունակվել է վանքի բակում ավանդական հավկիթախաղով ու երգ ու պարով։

Նոյեմբերյան համայնքի մեր թղթակիցները ներկա են եղել Զատկի տոնակատարությանը Ոսկեվանի սբ․ Գայանե եկեղեցու բակում։ Զատկական միջոցառումը կազմակերպել էին Ոսկեվանի Մշակույթի կենտրոնը, Ոսկեվանի և Բաղանիսի դպրոցների սաները։

Բերդ համայնքում Հարության տոնն ամենամեծ շուքով նշվել է Բերդ քաղաքում՝ սբ․ Հովհաննես եկեղեցու բակում։ Պատարագից հետո ազգային երգ ու պարի ուղեկցությամբ Բերդ համայնքի 17 բնակավայրերը, ինչպես նաև Բերդի բազմագործառութային պետական քոլեջը և «Հույսի կամուրջ» ՀԿ-ի Բերդի մասնաճյուղը առանձին տաղավարներով ներկայացրել են Զատկի խորհուրդը, զատկական ավանդույթներն ու ուտեստները:

Քրիստոս հարյավ ի մեռելոց։
Օրհնյա՜լ է Հարությունը Քրիստոսի։ Մեզ և ձեզ մեծ Ավետիս։

Տավուշ ՀԸ տաղավարում հերթական անգամ հավաքվել ենք քննարկման սեղանի շուրջ․ թեման այս անգամ մշակույթի ոլորտն է, հյուրերն են Բերդի մշակույթի տան տնօրեն Արմեն Մելիքյանը, Դիլիջանի Հովհաննես Շարամբեյանի անվան գեղարվեստի դպրոցի տնօրեն Հրեղեն Գասպարյանը և Բերդավանի մշակույթի տան կազմակերպիչ Անի Հախվերդյանը։