ԹԱՐՄԱՑՈւՄ. | ԺԱՄԸ 16:45

Ավարտվել են Դիլիջանի թունելի երթևեկելի մասում ասֆալտբետոնե ծածկի տեղադրման աշխատանքները։

Ժամը 18:00-ից թունելը բաց կլինի բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար: Մաղթում ենք անվտանգ երթևեկություն:

Դիլիջանի թունելում ընթացող միջին նորոգման աշխատանքները շարունակվում են: Թունելն այս պահին (23.08.2025, ժամը 15:00) շարունակում է փակ մնալ բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար։

Երթևեկության վերականգնման վերաբերյալ կտրվի լրացուցիչ տեղեկատվություն։

Դիլիջանի թունելի երթևեկելի հատվածում իրականացվող միջին նորոգման աշխատանքներով պայմանավորված՝ օգոստոսի 21-ի ժամը 20։00-ից մինչև օգոստոսի 23-ի ժամը 08։00-ը Դիլիջանի թունելը կփակվի երթևեկության համար։

Մինչև 7 տոննա թույլատրելի առավելագույն զանգված ունեցող ավտոմոբիլները Դիլիջանի թունելը կարող են շրջանցել Սեմյոնովկա բնակավայրով։ 7 տոննայից ավելի և կցորդով տրանսպորտային միջոցների համար տվյալ ճանապարհը փակ է լինելու։ Այս մասին հայտնում են «Ճանապարհային դեպարտամենտ» հիմնադրամից:

Օգոստոսի 23-ից Դիլիջանի թունելը երթևեկության համար կփակվի միայն գիշերային ժամերին՝ ժամը 00.00-ից մինչև 06։00։

«Green Rock» ընկերությունն Դիլիջանում հայտարարել էր բաց դռների օր՝ իր գրասենյակում ընդունվելով համայնքի ոլորտային ներկայացուցիչներին ներկայացնելու ընկերության ձեռքբերումները, կատարված ու կատարվելիք ծրագրերը, որոնք արդեն սկսել են ազդել տարածաշրջանի զարգացման վրա։

«Մեր ընկերության կարևոր արժեքներից մեկը թափանցիկությունն է, դրանով է պայմանավորված բաց դռների կազմակերպումը, երբ մենք համայնքի անդամներին տալիս են հնարավորություն՝ այցելելու մեր գրասենյակ, ծանոթանալու մեր նախագծերին, տան իրենց հետաքրող բոլոր հարցներն ու այդպիսով ավելին իմանան ընկերության մասին: Մեր առաջնային ծրագրերից է Դիլիջան քաղաքում կառուցվող բազմաֆունկցիոնալ կոմպլեքսը, որը միտված է բարձրացնել քաղաքի գրավչությունն ու զբոսաշրջային ներուժը», – նշում է «Green Rock» ընկերության գլխավոր գործադիր տնօրեն Կատերինա Դանեկինան։

Ընկերության ուշագրավ ծրագրերից մեկը «Ապիցիուս» միջազգային հյուրընկալության դպրոցն է, որը շուտով իր կբացի իր դռները: Դպրոցը  մասնագիտացած է հյուրընկալության կառավարման, սննդի, գինու և առողջապահական ոլորտներում և խոստանում է դառնալ տարածաշրջանի առաջատար կրթական կենտրոններից մեկը։

«Այս տարվա սեպտեմբերին «Ապիցիուս» միջազգային հյուրընկալության դպրոցը կսկսի գործել Հայաստանում, ուսանողների մեծ մասն հավաքված է, սակայն մինչև օգոստոսի 18-ը ցանկացողները կարող են դիմել: «Ապիցիուս Արմենիան» «Green Rock» հիմնադրամի նախագծերից մեկն է հանդիսանում: Հիմադրամը զբաղվում է կրթական, սոցիալական ու այլ նախագծերով, որոնք նախատեսված են Դիլիջանի ու քաղաքի այցելողների համար», – իր խոսքում նշեց «Green Rock» հիմնադրամի տնօրեն, «Ապիցիուս Արմենիա» նախագծի ղեկավար Կատյա Բրեդիխինան։

«Green Rock» Հայաստան է եկել աջակցելու երկրի կայուն զարգացմանը՝ առաջ բերելով նոր հնարավորություններ կրթության, բիզնեսի, աշխատաշուկայի ու համայնքային զարգացման ասպարեզներում։ Ընկերության բոլոր ծրագրերն էլ ուրույն ազդեցություն են ունենում  ու ձևավորում  կանաչ միջավայր, կայուն զարգացում: Դիլիջանը, որը հայտնի է իր հրապուրիչ բնությամբ ու հանգստի հնարավորություններով, այժմ նաև նորարարության, կրթության և նոր գաղափարների առանցքում է՝ շնորհիվ նման աշխատանքների։

Հայաստանը միանում է Երիտասարդության միջազգային օրվա տոնակատարություններին

Օգոստոսի 12-ին ամբողջ հանրապետությունում կանցկացվեն կրթամշակութային, ինտերակտիվ և բազմաբովանդակ միջոցառումներ՝ նվիրված Երիտասարդության միջազգային օրվան։ Տավուշի մարզում ծրագրերը ներառելու են մարզամշակութային միջոցառումներ, ինտելեկտուալ խաղ-մրցույթներ, կինոդիտումներ, թատերական ներկայացումներ և թեմատիկ քննարկումներ։

• Նոյեմբերյան – Բացօթյա ցուցահանդես և երիտասարդական հիմնախնդիրների քննարկում (Արվեստի դպրոց, Կորյունի 6, 12:00-15:00)։
• Բերդ – Տոնական միջոցառում դիջեյի մասնակցությամբ և Գույների փառատոն (Մանկական զբոսայգի, 15:00)։
• Արծվաբերդ – Միջոցառումների շարք (Մշակույթի տուն, 11:00)։
• Պառավաքար – Քայլարշավ դեպի բնություն (Մշակույթի տան բակից, 12:00)։
• Ներքին Կարմիրաղբյուր – Բակային ճամբար (,,Մայրիկ,, պուրակ, 17:00)։
• Մովսես – Տոնական միջոցառում (Մշակույթի տուն, 12:00)։
• Վերին Ծաղկավան – Միջոցառում (Գյուղապետարանի բակ, 11:00)։
• Վերին Կարմիրաղբյուր – Բակային ճամբար (Մշակույթի տուն, 13:00)։
• Չորաթան – Բակային ճամբար (Մշակույթի տուն, 17:00-20:00)։

Դիլիջան

• Կլոր սեղան-քննարկում՝ «Ատելության խոսքը սոցիալական ցանցերում» թեմայով (11:00-13:00)։
• Քննարկում՝ «Գյուղական համայնքների երիտասարդների հիմնախնդիրները» թեմայով (Աղավնավանք, 12:00-14:00)։
• Երեխաների և երիտասարդների համատեղ նկարչական նախաձեռնություն (քաղաքի հրապարակ, 16:00)։
• Կինոդիտում (ԵՀԿ գրասենյակ, 17:30-19:00)։
• Երիտասարդական խաղ (ԵՀԿ գրասենյակ, 19:00-20:15)։
• Աստղադիտում (քաղաքի հրապարակ, 20:15)։

Իջևան

• Համերգային ծրագիր (Մշակույթի տուն, 18:00)։
• Երիտասարդների մասնակցությամբ աղբահավաքություն Ազատամուտում (11:00)։
• «Երիտասարդության ալիքը» խորագրով միջոցառում-քննարկում (Գանձաքար, 12:00)։
• «Երիտասարդության լույսը Գետահովիտում» երաժշտական երեկո (18:00)։
• Քայլարշավ դեպի Կոտրած Եղցի սրբավայր (Այգեհովիտ, 11:00)։
• Հանդիպում Աչաջրի երիտասարդների հետ և կարպետագործության վարպետաց դաս (Մշակույթի տուն, 12:00)։
• Տոնական օրն ուղեկցվելու է երիտասարդների ստեղծագործական գաղափարներով, համայնքային ակտիվությամբ և համագործակցության նոր հնարավորություններով։

Օգոստոսի 6-ից գիշերային ժամերին (ժամը 00.00-ից մինչև 06.00) բոլոր տեսակի տրասպորտային միջոցների համար փակ է լինելու երթևեկությունը Դիլիջանի թունելով։

Թունելի երթևեկելի մասում իրականացվելու են միջին նորոգման աշխատանքներ։ Գիշերային ժամերին մինչև 7 տոննա թույլատրելի առավելագույն զանգված ունեցող ավտոմոբիլները Դիլիջանի թունելը կարող են շրջանցել Սեմյոնովկա բնակավայրով։ 7 տոննայից ավելի և կցորդով տրանսպորտային միջոցների համար տվյալ ճանապարհը գիշերային ժամերին փակ է լինելու։ Այս մասին հայտնում են «Ճանապարհային դեպարտամենտ» հիմնադրամից:

Ցերեկային ժամերին երթևեկությունը թունելով բաց է։ Գիշերային ժամերին Դիլիջանի թունելով երթևեկության վերականգնման վերաբերյալ կտրվի լրացուցիչ տեղեկատվություն։

Դիլիջանի Հովհաննես Շարամբեյանի անվան գեղարվեստի դպրոցում ամփոփել են 2024-2025 ուսումնական տարին։ Ավանդույթ դարձած ավարտական ցուցահանդեսը բաց է լինելու մինչև սեպտեմբերի 1-ը՝ հնարավորություն տալով այցելուներին ծանոթանալու դպրոցի աշակերտների աշխատանքներին։

Դպրոցում սովորում է ավելի քան 400 աշակերտ, որոնցից 39-ն այս տարի հաջողությամբ ավարտում են ուսումը։
Տարվա ընթացքում դպրոցի սաներն ակտիվ մասնակցություն են ունեցել ինչպես համապետական, այնպես էլ միջազգային տարբեր մրցույթների ու փառատոնների՝ արժանանալով պատվոգրերի, դիպլոմների ու մեդալների։ Այս հաջողությունները վկայում են թե՛ դպրոցի մանկավարժական ներուժի, թե՛ աշակերտների նվիրումի ու աշխատանքի մասին։

Դիլիջանի գեղարվեստի դպրոցն այսօր էլ շարունակում է մնալ տարածաշրջանի մշակութային ու կրթական կարևորագույն կենտրոններից մեկը՝ ոգեշնչելով նոր սերունդներին արվեստով ապրել ու ստեղծագործել։

Տավուշի մարզը՝ իր բնության գեղեցկությամբ ու հյուրընկալ բնակչությամբ, առանձնանում է ևս մի տարբերությամբ․ այն է Վարդավառի տոնի անցկացման և տոնակատարությունների կազմակերպման ավանդույթը, որ դարերով պահպանվել է ամբողջ մարզում՝ Դիլիջանից Իջևան, Բերդ և Նոյեմբերյան։

Հայ ժողովուրդն ունի հարուստ տոնածիսական մշակույթ, որի արմատները ձգվում են նախաքրիստոնեական դարերից։ Այդ տոներից մեկը Վարդավառն է։ Տոնը հայտնի է իր ուրախ և կենդանի բնույթով․ այդ օրը մարդիկ միմյանց վրա ջուր են լցնում՝ խորհրդանշելով մաքրություն, վերածնունդ և բարի ցանկություններ։ Հայոց ազգային տոնացույցում Վարդավառն առանձնանում է իր հնությամբ, բազմաշերտ իմաստներով և տարածական բնույթով։ Այն տարվա սպասված, ամառային ամենամեծ տոնն է, որը, ինչպես վկայում են և՛ բանավոր ավանդազրույցները, և՛ պատմագիտական աղբյուրները, սկիզբ է առել նախաքրիստոնեական շրջանից, իսկ քրիստոնեության ընդունումից հետո վերաիմաստավորվել և համակցվել է Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու տոնացույցին՝ որպես Պայծառակերպության տոն։

Վարդավառի արմատները գալիս են հեթանոսական դարաշրջանից և կապված են սիրո, գեղեցկության, ջրի և պտղաբերության հովանավոր Աստղիկ դիցուհու պաշտամունքի հետ։

Հենց Աստղիկն է համարվել սիրո աստվածուհին, ում նվիրված արարողակարգերն ուղեկցվել են ջրի պաշտամունքով, ծաղիկների նվիրումով և տոնահանդեսներով։ Ըստ ավանդության՝ Աստղիկը վարդերով է լվացվել և իր մաքուր մարմնից վարդեր են թափվել, որոնք դառնում են Աստծո փառքի նշանները։ Այդ իսկ պատճառով է, որ Վարդավառի գլխավոր խորհրդանիշներից են վարդն ու ջուրը։ Այդ երկու տարրերը հանդես են գալիս իբրև սրբագործող և մաքրագործող՝ մարմնավորելով թե՛ երկրային և թե՛ երկնային գեղեցկության տարրերը։

Հայոց հին տոմարի Նավասարդ ամսվա առաջին օրերին՝ հուլիսին, նշվել է տոնը՝ որպես նոր տարվա սկիզբ և բարու խորհրդանիշ։ Նավասարդը համարվել է տարվա սկիզբը, և դրա առթիվ անցկացվել են մեծ շուքով ժողովրդական տոնախմբություններ։ Վարդավառն այդ տոնականության բաղկացուցիչ մասն է եղել, որտեղ ոչ միայն փառաբանել են բնության աստվածություններին, այլև հանդես են եկել ժողովրդական խաղերով, երգերով, պարերով և ջրի պաշտամունքով։ Քրիստոնեության ընդունումից հետո՝ 301 թվականին, Հայ Առաքելական եկեղեցին տոնին տվել է նոր բովանդակություն։ Այն վերակոչվել է իբրև Պայծառակերպության տոն։

Ըստ ավանդության՝ Վարդավառը նշվում է այն օրը, երբ Տերը բարձրացավ Թաբոր լեռը, աղոթեց և պայծառակերպվեց՝ աշակերտների առաջ հայտնվելով աստվածային փառքով։

Այսինքն, հին ավանդույթը եկեղեցին խարսխեց նոր ուսմունքի հիմքի վրա՝ պահպանելով տոնի արարողությունը, իմաստն ու նշանակությունը, սակայն մաքրելով դրանք հեթանոսական բովանդակությունից ու տարրերից։ Ի հակառակ բազմաթիվ նախաքրիստոնեական տոների՝ Վարդավառը չի արգելվել և չի ջնջվել ժողովրդի հիշողությունից։ Ընդհակառակը՝ այն վերաիմաստավորվել է, անցել տարբեր ձևափոխումների ընթացքով և շարունակում է ապրել հայ ժողովրդի կյանքում։

Ինչ պետք է իմանալ տավուշյան Վարդավառի մասին։

Տավուշի մարզում Վարդավառի տոնը հայտնի է «Վրթիվեր» անվամբ, որը բարբառով արտահայտումն է։ Բնակիչների համոզմամբ, «Վրթիվերը» նախնիներից է հասել մեր օրեր՝ որպես սերնդեսերունդ փոխանցվող ծիսակարգ։ Տարածված կարծիք է եղել, ըստ որի, տոնի անվանումը կապվում է «վարդ» ծաղիկի հետ։ Տոնն ունեցել է և այժմ էլ ունի իր յուրահատուկ ժամանակացույցը․ ինչպես բանավոր վկայություններն են փաստում, Տավուշի մարզում Վարդավառը միշտ նշվել է հուլիսի 20-ից հետո առաջին կիրակի օրը։ Չնայած Հայ Առաքելական Եկեղեցու տոնացույցում Վարդավառը նշվում է Սուրբ Զատկից 98 օր հետո, Տավուշի մարզի բնակավայրերում՝ հատկապես Իջևանի, Նոյեմբերյանի և Բերդի շրջաններում, ձևավորվել է ժողովրդական մի այլընտրանքային ավանդույթ՝ այն նշել հուլիսի վերջին կիրակի օրը։ Այս շարքում կան բացառություն կազմող գյուղական բնակավայրեր, որոնք ունեն տոնը նշելու իրենց ամսաթիվը (օրինակ՝ Ոսկեպար, Կիրանց, Չինարի, Մովսես․․․)։

Մարդկանց հիշեցողություններում դեռ թարմ է տոնի նկարագիրը․ դեռ 20-րդ դարի սկզբին Վարդավառի տոնը կապված է եղել դաշտային աշխատանքների ավարտի հետ։ Երբ հացահատիկի հունձն ավարտվում էր, համայնքի բնակիչները հավաքվում էին և կազմակերպում հյուրընկալ տոնական սեղան՝ ի պատիվ աշխատավորների։

Այս ավանդույթը վկայում է տոնի սեզոնային բնույթի, ինչպես նաև նրա՝ համայնքային համերաշխությունը խթանող նշանակության մասին։ Խորհրդային կարգերի ժամանակ՝ ինչպես նշում են մարդիկ, արգելված էր բացահայտ կերպով տոնել կրոնական ենթատեքստ ունեցող տոները։ Այդուհանդերձ, Վարդավառը պահպանվել է ժողովրդի հիշողության մեջ, իհարկե, խուսափելով բացահայտ քրիստոնեական բնութագրումներից։ Այդ տարիներին, ինչպես հետաքրքիր դրվագով պատմում է իջևանցի 72-ամյա պապիկը, ռադիոն փորձում էր վերաիմաստավորել տոնը՝ հայտարարելով, թե այն կապ ունի Վարդան Մամիկոնյանի հետ, ով իբր այդ օրերին զորքով անցել է Տավուշով և աղբյուրներ է կառուցել։ Չնայած այդ պատմությունը չունի որևէ պատմագիտական ապացույց, այն հետաքրքիր օրինակ է, թե ինչպես են փորձել տոնն աշխարհիկացնել՝ չեզոքացնելով դրա հոգևոր ու նախաքրիստոնեական տարրերը։

Տավուշի մարզում Վարդավառը միշտ եղել է մեծ ու սպասված տոն, որի առիթով հավաքվել են ոչ միայն համայնքի ներսի, այլև արտերկրում բնակություն հաստատած ընտանիքների անդամները։ Տոնն ընկալվել է որպես առիթ՝ վերադառնալու հայրական օջախ, հիշելու նախնիներին ու վերարժևորելու ընտանեկան կապերը։

Վարդավառին նախապատրաստվել են ամբողջ ընտանիքով։ Յուրաքանչյուրն իր գործն է ունեցել։ Երեխաները ջուր էին հավաքում, իսկ մեծերը՝ նախորդ օրը հավելյալ սեղաններ և աթոռներ էին բերում։ Ընդունված է եղել գառ գնել, կամ ունեցած գառը հենց տոնի առավոտյան մորթել։ Բոլորը՝ ունևոր թե աղքատ, իրենց ձևով մասնակցել են տոնին։ Տարիքով մեծերը հիշում են, թե ինչպես էին տարիներ առաջ Վարդավառը նշում սարերում՝ առատ բերք ու բարիքի պայմաններում։ Բազմաթիվ ընտանիքներում մատաղն արվել է որևէ խնդրանքի կամ շնորհակալության նպատակով՝ երեխան ծնվել է, հիվանդն առողջացել, անձը փորձանքից է փրկվել։ Մատաղի ծիսակատարությունները հաճախ կատարվել են խաչքարերի, սրբախաչ ծառերի կամ աղբյուրների մոտ, նաև այս նպատակով է, որ տոնը նշելու համար այցելում էին սրբավայրեր։

Տոնի օրն առավոտ ծեգին տան մեծը՝ տատը, սկսում էր գաթա թխել։ Պատրաստում էին նաև Վարդավառին հատուկ քաղցրավենիքը՝ նազուկը, որը տավուշյան բարբառում մի քանի անվանումներ ունի՝ սալի, հասալի, փսալի, թերթերուկ, նազուկ։ Ամբողջ գյուղով մեկ առավոտյան տարածվում էր թարմ նազուկի բույրը։

Հատուկ ուտեստ էր նաև գառան արյունը, որն այսօր էլ տեղական յուրօրինակ ճաշատեսակ է։ Տոնական սեղանը հիմնականում կազմված էր տնային պայմաններում պատրաստված կերակուրներից՝ սեփական այգուց հավաքված մրգերով ու բանջարեղենով։ Հյուրընկալության նշան էր համարվում տան դարպասների ու դռների բացված լինելը։ Շատ ընտանիքներում տան ավագը տոնի առավոտյան ասել է. «Ով Վարդավառի օրը առաջինն արթնանա ու լվացվի Վարդավառի ջրով, նրա աչքերը միշտ առողջ կմնան»։

Այդ օրն ասել են՝ չպետք է ոչ ոքի նեղացնես, վիճես կամ վատ խոսք ասես։ Տոնն ուղեկցվել է ջրոցիով՝ ջրային խաղով։ Ջրոցին ասոցացվել է մաքրության, հոգսերից ազատվելու և նոր սկզբի հետ։ Ասում էին, որ ջուրը ցավերն ու դժբախտությունները կտանի իր հետ, ու մարդը մաքրված կմնա՝ ինչպես հոգով, այնպես էլ մարմնով։ Ջրում էին բոլորին՝ երեխաներից մինչև երիտասարդներ։ Սակայն խաղը սահմաններ ուներ։ Հարգանքի նշան էր չջրել տարեց մարդկանց, եկեղեցուց դուրս եկողներին կամ սև հագուստով անցնողներին։

Վարդավառին ուղեկցող խաղերն ու զբաղմունքները նույնպես յուրահատուկ էին՝ պարզ, կենդանի ու ներգրավող։ «Տփնուկի», «Յոթ քար», ծաղկահավաք՝ խաղեր, որոնք մնայուն էին սերունդների հիշողության մեջ։ Դրանք խաղեր էին, որոնք պահանջում էին շարժում, կոլեկտիվ մասնակցություն, աղմուկ ու ծիծաղ։

Ծաղկահավաքը հատկապես սիրված էր։ Փոքր երեխաներն ու աղջիկները հավաքում էին դաշտի ծաղիկները, մասնավորապես «Նարգիզ» ծաղիկը, որը հենց վարդավառյան ծաղկատեսակ էր, փնջում էին, դրանցով զարդարում թե՛ իրենց, թե՛ շրջապատը։ Տավուշցիների հուշերում դեռ պահպանվել է, թե ինչպես էին այդ օրը զարդարում նաև կենդանիներին՝ հատկապես կովերին։ Կովերի եղջյուրներին ծաղկեպսակներ էին դնում՝ հավատալով, որ այդպես նրանք չեն հիվանդանա և առատ կաթ ու միս կտան։ Ծաղիկներով է զարդարվում նաև եկեղեցու խորանը։

Ժողովրդական երգերը ուղեկցում էին տոնական օրն ու ամբողջ նախապատրաստական շրջանում։ Տոնին բնորոշ երգերն այսօր արդեն մոռացության են մատնվում, իսկ մի մասը ժամանակի ընթացքում ձևափոխվել են։ Մարդկանց հիշողության մեջ դեռ հստակ հնչում են այդ հին ու բարի մեղեդիները՝ «Վարդավառ է, վարդավառ, մեր գեղում մեծ վարդավառ», «Աղջի Լուսինե», «Իմ յարո ջան», «Լոռվա սիրուն սարերը»։ Այս երգերն արտահայտում էին մարդկանց սերը բնության, հայրենի գյուղի, սիրած անձնավորության և կյանքի հանդեպ։ Բացի երգերից, օրվա ամբողջ մթնոլորտը լցված էր օրհնանքներով։ Մարդիկ միմյանց ջուր էին ցողում՝ մաղթելով․ «Ջրի նման մաքուր լինես», «Ջուրը բախտդ կբացի», «Ջրի նման երկար կյանք ունենաս», և այլն։ Ջուրն այստեղ ուներ խորհրդանշական իմաստ՝ մաքրում էր հիվանդություններից, փորձանքներից, վատ մտքերից։

Տոնի կարևոր մաս էր կազմում նաև հումորը։ Տավուշցիների շրջանում տարածված հումորային խոսք կար․

«Տարվա կեսն աշխատում են Նոր տարի անելու համար, մյուս կեսը՝ Վարդավառ»։

Թեթև ժպիտ առաջացնող այս հումորի տակ թաքնված էր կարևոր գաղափար․ այսինքն, տոնն այնքան կարևոր է, որ արժեր ամիսներ շարունակ պատրաստվել՝ թե՛ ֆինանսապես, թե՛ հոգեպես, ինչու ոչ՝ նաև ֆիզիկապես։ Օրվա ավարտին, երբ ջրոցին ավարտվում էր, և մատաղն արդեն մատուցված էր, մարդիկ միմյանց բարի խոսքեր էին ասում՝ բերք ու բարքի առատություն, առողջություն, և ամենակարևորը՝ խաղաղ երկինք ու ներդաշնակ աշխարհ։

Հեղինակ՝ Էռնեստ Խանումյան

Դիտեք Տավուշի մարզի համայնքներում անցկացված վարդավառյան միջոցառումների մասին մեր տեսանյութերը:

Հայաստանի և Վերակառուցման զարգացման միջազգային բանկի միջև կստորագրվի զբոսաշրջության և մարզային ենթակառուցվածքների ծրագրի վարկային համաձայնագիրը. կառավարությունը հավանություն տվեց նախագծին։

Ծրագրի նպատակն է աջակցել Հայաստանի զբոսաշրջային 20 ուղղություններից 7-ին՝ Արենի, Դիլիջան, Դվին, Գյումրի, Ջերմուկ, Գորիս և Եղեգիս քաղաքներում։

Յուրաքանչյուր կլաստերի բարեկարգումը կներառի տեղական առանձնահատկություններ. օրինակ, Ջերմուկում՝ բնության պահպանության միջոցառումներ, Դվինում՝ հուշարձանների վերականգնում, Գյումրիում՝ ավանդական արհեստների զարգացում և այլն: Զարգանալու են նաև ենթակառուցվածքները, այդ թվում՝ կառուցվելու է Դիլիջանի ճոպանուղին, ինչպես նաև իրականացվելու է զբոսաշրջության ոլորտի աշխատակիցների վերապատրաստում։

Ծրագրի ընդհանուր արժեքը 120 մլն 500 հազար եվրո է, որից 24 մլն 100 հազար եվրոն ՀՀ կառավարության համաֆինանսավորումն է։

Դիլիջանում կկառուցվի ճոպանուղին Դիլիջանի կենտրոնը կապելով Թախտա թաղամասի հետ։

Ծրագիրը կշարունակվի մինչև 2030 թվականի ավարտը:

137 կմ երկարությամբ Աղստև գետն անցնում է Իջևան ու Դիլիջան քաղաքներով։ Մարդկանց հուշերում դեռ թարմ են ոչ վաղ անցյալում գետի երկայնքով աճող վարդերն ու այլ ծաղկատեսակներ, որոնք լրացուցիչ գույն ու բույր էին բերում քաղաքին։ Աղստևն այսօր էլ հոսում է իր հունով,  բայց գետի պատկերը շարունակում է մնալ մտահոգիչ։ Վերջին ջրհեղեղն էլ եկավ հիշեցնելու, որ գետի հունը խցանողը գետաբերուկներից զատ նաև կոմունալ-կենցաղային, արտադրական աղբն է, որ շարունակաբար նետվում է գետ։ Իջևանում քաղաքացիների համար աղբահանության 3 եղանակ է գործում՝ լցնել աղբամանը կամ թողնել նախատեսված վայրում, թողնել փողոցում կամ նետել Աղստև գետը՝ «ջուրը կտանի» տրամաբանությամբ։  Տարիների ընթացքում ձևավորված այս վարքը դեռ շարունակվում է հանրության լուռ համաձայնության պայմաններում։ Աղտոտվածությունն այսօր ոչ միայն տեսանելի ու շոշափելի է, այլև, որ և որ առավել խնդրահարույց է՝ դա ընդհանուր հանդուրժողականությունն է խնդրին։

«Քաղաքացիական երիտասարդական կենտրոն» ՀԿ-ն հերթական անգամ բարձրաձայնում է Աղստև գետի աղտոտվածության մասին։ Վերջին միջոցառումը հանրային ակցիան էր Իջևանի շատրվանների հրապարակում։ Նախաձեռնած քննարկումները, դիտարկումներն ու հետազոտությունները հանգեցրել են այն տեսակետին, որ համայնքը իր սեփական բնապահպանական ռազմավարական փաստաթուղթը պիտի ունենա։

Քաղաքային թաղամասերի ու գյուղական բնակավայրերի կոյուղաջրերը, Աղստևի՝ քաղաքին ափամերձ հունի երկայնքով կառուցված տնտեսական նշանակության, հասարակական օբյեկտների, ափամերձ բազմաբնակարան շենքերի շինարարական, կենցաղային աղբը գետն են լցվում։ Չնայած՝ Աղստևը լեռնային գետ է, տարվա գարնանային սեզոնին այն ինքնամաքրման փորձեր է անում, սակայն անզեն աչքով էլ երևում է՝ գետի ջուրն աղտոտված է, կապտականաչ ջրիմուռները՝ տարածված։

Անդրսահմանային նշանակության Աղստև գետի պատկերն անհանգստացնում է հատկապես շրջակա միջավայրի պահպանությամբ զբաղվող կառուցներին, բնապահպաններին։  2024 թվականին Տավուշի մարզում բնակիչները տեսան գետի բացասական կողմը․ այն քշեց-տարավ բնակելի տներ, վնասեց միջպետական ճանապարհ ու համայնքային ենթակառուցվածքներ։

Դիլիջանում շուտով իր դռները կբացի «Ապիցիուս» միջազգային հյուրընկալության դպրոցը, որը մասնագիտացած է հյուրընկալության կառավարման, սննդի, գինու և առողջապահական ոլորտներում։ Վերջինս Իտալիայի Ֆլորենցիա քաղաքում գործող հայտնի, համանուն կրթական հաստատության հայաստանյան ներկայացուցչությունն է։

«Մենք ցանկանում ենք, որ Դիլիջանը դառնա միջազգային ճանաչում ունեցող կենտրոն, որտեղ իտալական փորձն ու հայկական ինքնատիպությունը կհամադրվեն՝ ստեղծելով բացառիկ կրթական միջավայր։  Ուսանողներն իրենց առաջին իսկ օրերից կլուծեն իրական ոլորտային խնդիրներ, կստանան գործնական գիտելիքներ ու կարողոություններ, որոնք անհրաժեշտ են հաջողակ ու միջազգային կարիերայի համար», – նշում է  «Green Rock» հիմնադրամի ղեկավար Կատյա Բրեդիխինան։

Դիլիջանում բացվող դպրոցը լինելու է տարածաշրջանի առաջին միջազգային հյուրընկալության կրթօջախը՝ ուղղված գաստրոնոմիայի, հյուրընկալության և առողջ ապրելակերպի մշակույթի զարգացմանը։ Դասընթացները կիրականացնեն իտալացի փորձագետները՝ համադրելով միջազգային փորձն ու հայկական առանձնահատկությունները։

«Մենք ունենք իրական նախագիծ, ունենք իրական ու կենսունական աշխատամիջավայր և մեր ուսանողները այս ամենի մասն են կազմում։ Փորձում ենք այնպես անել, որ ուսանողները կարճ ժամանակահատվածում ստանան կարևոր գիտելիքներ ու հմտություններ, և ակադեմիական փուլն ավարտելուց հետո լիովին պատրաստ լինեն հարաբերվելու աշխարհի հետ»,- հավելեց «Ապիցիուս» միջազգային հյուրընկալության դպրոցի հյուրընկալության մենեջեր Սալվատորե Պրոկոպիոն։                                                                                                                                  

Լրագրողների հետ հանդիպմանը իտալացի փորձագետները ներկայացրին «Ապիցիուս» միջազգային հյուրընկալության դպրոցի հարուստ պատմությունն ու իտալական հյուրընկալության կրթական ավանդույթները, որոնք նախատեսում են ներդնել Հայաստանում։

«Ապիցիուս» միջազգային հյուրընկալության դպրոցի սննդի և գինու ուսումնասիրությունների գծով տնօրեն  Մասիմո Բոկուսի խոսքով «Ապիցիուս» միջազգային հյուրընկալության դպրոցը նպատակ ունի համախմբել հյուրընկալության ու գաստրոնոմիայի ոլորտների լավագույն եվրոպական փորձը։ «Դպրոցն առաջնահերթ  է համարում հատկապես գործնական գիտելիքների փոխանցումը։ Կարևոր ենք համարում, որ մեր ուսանողները իմանան ինչպես կառավարեն խոհանոցը տարբեր իրավիճակներում։ Մեր փորձառությունը կկիրառենք նաև Դիլիջանում, որտեղ կունենանք նաև սրճարան–ռեստորան, որը կկառավարվի ուսանողների և մասնագետների կողմից»,- նշում է նա։

Մամուլի ասուլիսի վերջում իտալացի մասնագետները հատուկ հայ լրագրողների համար պատրաստում են իտալական հմայքի ու ճաշակի խորհրդանիշը՝ նեգրոնի, զուգահեռաբար բացահայտելով այդ յուրահատուկ խմիչքի գաղտնիքները։ Իսկ «Ապիցիուս» միջազգային հյուրընկալության դպրոցի հայաստանյան՝ Դիլիջանում բացվող ներկայացուցչությունը խոստանում է ձևավորել հյուրընկալության ոլորտում բարձրագույն որակավորում ունեցող մասնագետների նոր սերունդ։

Դիլիջանյան բնապատկերներով շրջապատված, «Թուֆենկյան» համալիրում, անցկացվեց մի փառատոն, որն ուներ պարզ, բայց խորիմաստ անուն՝ «Բոլորով»։  Փառատոնի նպատակն էր մեկտեղել մարդկանց հանուն մեծ գաղափարի՝ աջակցել Դիլիջանի նոր եկեղեցու կառուցմանը։ Ձեռագործ իրեր, վարպետության դասեր, երաժշտություն, նկարներ ու խաղարկություն, հնչյուններ, գույներ ու մարդիկ։ Օրվա բոլոր գործողություններն ուղղված էին մեկ նպատակի՝ շարունակել կառուցել այն եկեղեցին, որի հիմքերը տարիներ առաջ դրել էր Ռուբեն Վարդանյանը։ Փառատոնը կազմակերպել էր Դիլիջանի համայնքային կենտրոնը՝ ընդգրկելով մշակութային բազմաբովանդակ ծրագիր։

Արմինե Հովհաննիսյան – Դիլիջանի համայնքային կենտրոնի ղեկավար                       «2025թ. մայիսի 25-ը Դիլիջանում սկսվեց կիրակնօրյա պատարագով. պատարագի հաջորդեց համատեղ աղոթք ուղղված մեր գերիների ազատությանը, ովքեր գտնվում են Բաքվում, և ինչպես գիտեք, այսօր պրն. Վարդանյանի տարեդարձն է, ով արդեն 2-րդ տարեդարձն անցկացնում է անաազատության մեջ: 2021 թվականին Ռուբեն Վարդանյանի «Դիլիջանի զարգացման ծրագրերի» շրջանակում մեկնարկեց Դիլիջանի եկեղեցու կառուցման նախագիծը: Թեպետ ընտանիքն այս պայմաններում շարունակում է աջակցել եկեղեցու կառուցմանը, բայց մենք գտնում ենք, որպես քաղաքացիներ մեր մասնակցությունը շատ կարևոր է, որովհետև ստեղծվում է բոլորիս կողմից սպասված հոգևոր օջախ», – նշում է Դիլիջանի համայնքային կենտրոնի ղեկավար Արմինե Հովհաննիսյանը։                      

Տաղավարներում գունեղ ձեռագործ իրեր են։ Մի անկյունում՝ գեղանկարներ, մյուսում՝ վարպետության դասեր։ Փառատոնի հյուրերին երաժշտական ողջույն էր բերել նաև «Նեքսուս» խումբը։

Փառատոնի ամենախորհրդանշական պահը «Միասնության փազլի» հավաքումն էր․ մինչ օրվա ավարտը հավաքվեց 24 կտորից բաղկացած Դիլիջանի նոր եկեղեցու պատկերը։ Յուրաքանչյուր կտոր, որը ձեռք էր բերվում սինվովլիկ նվիրատվությամբ, ուղղվում էր եկեղեցու կառուցմանը։

Դիլիջանի հոգևոր հովիվ  Տեր Շավարշ քահանա Սիմոնյանի խոսքով՝ ինչքան էլ, որ բարերարներ կան, ովքեր աջակցում են, շատ կարևոր է, որ ժողովուրդը գիտակցի, որ եկեղեցին իր սեփականությունն է։ «Ժամանակավոր եկեղեցի ունենք, բայց կարևոր է, որ Աստված իր տունն ունենա. ինչպես մարդիկ ձգտում են իրենց սեփական տունն ունենալ, այնպես էլ Աստծուն վայել տուն պիտի ունենանք: Եվ կարծում եմ, որ ավարտենք, կառուցենք,մեր քաղաքի միասնության խորհրդանիշը պիտի դառնա»,- նշում է Տեր Հայրը։

«Բոլորով» փառատոնը ևս մի առիթ էր բնակիչների համար մասնակից լինելու համայնքի համար կարևոր նախագծի իրականացմանը։ Այն նաև ցույց տվեց, որ համայնքային համախմբվածությունը իրական աջակցության է։

Եկեղեցու պատերը, թեպետ դեռ լիարժեք կանգուն չեն, բայց հիմքներն ամուր են՝ մարդկանց համերաշխությամբ, հիշողությամբ, երախտագիտությամբ։  Եվ քաղաքն այսօր վստահ ասում է «Կառուցում ենք՝ բոլորս, բոլորով»։