2024 թվականի մայիսին Հայաստանի Լոռու և Տավուշի մարզերում տեղի ունեցած ավերիչ ջրհեղեղների համատեքստում, մեր բնակչության համար այս օրվա նշանակությունն ավելի է կարևորվում։ Ըստ Հետաղետային կարիքների գնահատման՝ ջրհեղեղի հետևանքով տուժել էր մոտ 40,000 մարդ, գրանցվել 49.5 միլիոն դոլարի վնաս, 147 միլիոն դոլար՝ վերականգնման ընդհանուր կարիքների համար։
Օգոստոսի 21-ին Դիլիջանում անցկացվեց «ՀՀ Տավուշի մարզի Հաղարծին բնակավայրում սողանքի ակտիվացման դեպքում բնակչության պաշտպանության կազմակերպում» թեմայով շտաբային ուսումնավարժանք:
Ուսումնավարժության նպատակն էր ստուգել ու կատարելագործել պատկան մարմինների հմտություններն ու ունակությունները սողանքի դեպքում արձագանքման ու իրականացման ժամանակ և ստուգել «Տավուշի մարզի արտակարգ իրավիճակներում բնակչության պաշտպանության պլան»-ով նախատեսված արձագանքման կազմակերպման իրատեսությունը:
Ուսումնավարժությանը մասնակցում էին ՀՀ ՆԳՆ Փրկարար ծառայության բնակչության պաշտպանության և աղետների ռիսկի նվազեցման և Տավուշի մարզային փրկարար վարչությունների, Դիլիջանի համայնքապետարանի աշխատակազմերը:
Հայաստանի Հանրապետությունում 2 հա և ավելի մակերեսով բացահայտվել է 2504 սողանքային տեղամաս, որոնցից 525-ը Տավուշի մարզում: Մարզի 9 բնակավայրերում՝ Հաղարծին, Լճկաձոր, Գետահովիտ, Հովք, Վազաշեն, Աչաջուր, Ներքին Ծաղկավան, Գոշ և Դիլիջան, դիտվում են սողանքային երևույթների ակտիվացում՝ ստեղծելով աղետավտանգ պայմաններ բնակչության համար:
Լուսանկարները՝ Դիլիջանի համայնքապետարանի։
«Արտակարգ Ալիք» տեղեկատվական հասարակական կազմակերպությունն ու Տավուշ Մեդիան ամփոփեցին աղետների ռիսկի կառավարմանը նվիրված հանրային բանախոսությունների շարքը։ Այն մեկնարկել էր 2024 թվականի աշնանն ու անցկացվել Տավուշի մարզի խոշորացված Իջևան, Դիլիջան, Նոյեմբերյան համայնքներում։ 2025 թվականի հունվարի 23-ին բանախոսությունն անցկացվեց նաև Բերդ համայնքում։
Բանախոսությունը վարեց ճգնաժամային հաղորդակցության և տեղեկատվության կառավարման միջազգային փորձագետ, փրկարարական ծառայության գեներալ-մայոր Նիկոլայ Գրիգորյանը։
«Հայի ամեն մի սերունդ իր բաժին մեծ երկրաշարժն ու պատերազմն է ունենում», – նշեց բանախոսն ու ներկայացրեց վերջին տարիներին Հայաստանի տարածքում արձանագրված, ապա Տավուշի մարզին պատուհասած ու սպառնացող արտակարգ իրավիճակները։ Այս բոլորը մեզ թելադրում ու պարտադրում են, որ դիմակայուն լինենք, որ իրազեկ ու պատրաստված լինենք:
Հանդիպմանը ներկա էին Բերդ համայնքի բնակավայրերի վարչական ղեկավարները, քաղհասարակության ու ՏԻՄ ներկայացուցիչներ, որոնք բարձրաձայնեցին համայնքի տարածքում առկա ռիսկերն ու տարաբնույթ հարցեր ուղղեցին բանախոսին:
Բանախոսությունների նպատակն էր բարձրացնել Տավուշի մարզի բնակչության իրազեկվածությունը, պատրաստվածությունն ու դիմակայունությունը: Հանդիպումների ընթացքում քննարկվել են Տավուշի մարզին պատուհասած և սպառնացող հնարավոր ռիսկերը, դրանք նվազեցնելու ուղիները, ինչպես նաև համայնքային դիմակայունության ապահովմանն ուղղված կարևոր քայլերը: Ով իրազեկված է, նա պաշտպանված է։
Առաջարկում ենք դիտել`
Դիմակայուն Տավուշ՝ փոփոխվող աշխարհում․ Իրազեկված ու պատրաստված, ակտիվորեն ներգրավված բնակչությամբ կկարողանանք կառուցել աղետակայուն, դիմակայուն, անվտանգ ու պաշտպանված, կայուն զարգացող երկիր․ սա է «Արտակարգ Ալիքի» տեսլականը՝ Տավուշի մարզում գործունության։ «Տավուշի մարզին սպառնացող արտակարգ իրավիճակները, դրանց կանխարգելումն ու կառավարումը» խորագրով հանրային բանախոսությունների շարքի հաջորդ կանգառն Իջևանում էր՝ համայնքի բնակչության իրազեկվածության ու դիմակայունության բարձրացման նպատակով:
Բանախոսությունը վարեց ճգնաժամային հաղորդակցության և տեղեկատվության կառավարման միջազգային փորձագետ, փրկարարական ծառայության գեներալ-մայոր, «Արտակարգ Ալիք» տեղեկատվական ՀԿ-ի և Տավուշ Մեդիայի խորհրդի նախագահ Նիկոլայ Գրիգորյանը։ Տավուշի մարզին պատուհասած ու սպառնացող արտակարգ իրավիճակներից առանձնացվեցին Իջևան համայնքի վերջին փորձությունները, դրանց պատճառներն ու նպաստող հանգամանքները, մեկ անգամ ևս կարևորվեցին իրազեկվածությունն ու պատրաստվածությունը, համայնքային դիմակայունության անհրաժեշտությունը:
Հանդիպման ընթացքում մասնակիցները՝ պետական կառավարման, տեղական ինքնակառավարման մարմինների, համայնքային կառույցների, կրթական հաստատությունների ու քաղհասարակության ներկայացուցիչները, հնարավորություն ունեցան հարցեր տալու և բարձրաձայնելու համայնքում առկա անվտանգային խնդիրները։ Փորձագետը պատասխանեց ներկաների հարցերին՝ կարևորելով համայնքներում աղետների կանխարգելման և պատրաստվածության ապահովման աշխատանքները։
«Դիմակայուն Տավուշ» ծրագրի նպատակը Տավուշի մարզն առավել անվտանգ, դիմակայուն ու ռիսկերի կառավարմամբ՝ կայուն զարգացող դարձնելն է, մարդկանց կյանքը բարելավելն ու կյանքի որակը բարձրացնելը: Միասին պիտի կյանքի կոչենք Դիմակայուն Տավուշը․ ով իրազեկված է, նա պաշտպանված է։
Կարդացեք նաև՝
Օգոստոսի 12-ին, տեղական ժամանակով ժամը 02:02-ին (Գրինվիչի ժամանակով ժամը 22:02-ին) ՀՀ ՆԳՆ Սեյսմիկ պաշտպանության տարածքային ծառայության սեյսմոլոգիական ցանցի կողմից գրանցվել է հյուսիսային լայնության 40․20⁰ և արևելյան երկայնության 45.22⁰ աշխարհագրական կոորդինատներով՝ Հայաստան՝ Մարտունի քաղաքից 9 կմ հյուսիս-արևմուտք, օջախի 10 կմ խորությամբ 4.2 մագնիտուդով երկրաշարժ:
Էպիկենտրոնային գոտում ստորգետնյա ցնցման ուժգնությունը կազմել է 5-6 բալ:
Երկրաշարժը զգացվել է Գեղարքունիքի մարզում՝ 5 բալ, Կոտայքի մարզում՝ 4 բալ և Երևան քաղաքում՝ 2-3 բալ ուժգնությամբ։
Հարգելի հայրենակիցներ, կրկին հիշեցնում ենք կարևորի մասին.
Հայաստանում և աշխարհում տեղի ունեցած երկրաշարժերի, երկրաշարժերի պատճառների, հետևանքների և ամենագլխավորը՝ երկրաշարժի ժամանակ վարքականոնի մասին կենսական տեղեկատվություն կարող եք ստանալ «Դիմակայուն Տավուշ» բաժնում․
Կարևոր հղումներ.
Երկրաշարժերը կրկնվելու հատկություն ունեն: Իսկ Հայաստանը երկու հազար տարվա գրավոր պատմություն ունի:
Երկրաշարժ Վրաստան՝ Գուրջաանի քաղաքից 30 կմ հարավ
Հուլիսի 17-ին, տեղական ժամանակով ժամը 06։09-ին (Գրինվիչի ժամանակով ժամը 02:09-ին) ՀՀ ՆԳՆ Սեյսմիկ պաշտպանության տարածքային ծառայության սեյսմոլոգիական ցանցի կողմից գրանցվել է հյուսիսային լայնության 41.48⁰ և արևելյան երկայնության 45.87⁰ աշխարհագրական կոորդինատներով՝ Վրաստան՝ Գուրջաանի քաղաքից 30 կմ հարավ, օջախի 10 կմ խորությամբ 4.2 մագնիտուդով երկրաշարժ:
Էպիկենտրոնային գոտում ստորգետնյա ցնցման ուժգնությունը կազմել է 5-6 բալ:
Երկրաշարժը զգացվել է Տավուշի մարզում, Լոռու մարզի Վանաձոր, Սպիտակ, Ալավերդի քաղաքներում՝ 3-4 բալ, Գեղարքունիքի մարզում՝ 3 բալ, Կոտայքի մարզի Հրազդան, Չարենցավան քաղաքներում՝ 3 բալ, Երևան քաղաքում՝ 2 բալ ուժգնությամբ։
Կրկին հիշեցնում ենք կարևորի մասին:
Հայաստանում և աշխարհում տեղի ունեցած երկրաշարժերի, երկրաշարժերի պատճառների, հետևանքների և ամենագլխավորը՝ երկրաշարժի ժամանակ վարքականոնի մասին կենսական տեղեկատվություն կարող եք ստանալ «Դիմակայուն Տավուշ» բաժնում։
ՈՎ ԻՐԱԶԵԿՎԱԾ Է, ՆԱ ՊԱՇՏՊԱՆՎԱԾ Է։
Կարևոր հղումներ.
Վերջին մի քանի տարում կարողանո՞ւմ եք նորմալ քնել։ Ունե՞ք գլխացավեր, սրտխառնոցներ, որոնք վերջերս են առաջացել։ Սրանք այն դրսևորումներից մի քանիսն են, որոնք տեղի են ունենում արտակարգ իրավիճակների ժամանակ և դրանցից հետո։
Տավուշ TV-ի եթերում հոգեբան Մերի Ազիզյանը բացատրում է, թե արտակարգ իրավիճակների ազդեցությամբ ինչպե՞ս են առաջանում սթրեսը, վախը: Ամենակարևորը՝ զրույցում նա պատմում է, թե ինչպես կարող ենք բարելավել մեր հոգեկան առողջությունը ինքնակարգավորման և ինքնախնամքի միջոցով։
—
Սույն ծրագիրն իրականացվում է «ՁԳՏՈՒՄ ավելի լավ ապագայի. համայնքների և քաղաքացիական հասարակության դիմակայունություն Հայաստանում» (STRIVE) ծրագրի շրջանակներում, որը համաֆինանսավորում է Եվրոպական միությունը և իրականացնում է ՆԵՖ Բելգիան՝ գործընկերությամբ «ԱԳԱԹ» հաշմանդամություն ունեցող կանանց իրավունքների պաշտպանության կենտրոն ՀԿ-ի, «ԲԼԵՋԱՆ» բնապահպանական, սոցիալական, բիզնեսի աջակցության ՀԿ-ի, «Դիլիջանի երիտասարդների համագործակցության կենտրոն» ՀԿ-ի և «ՎԻՆՆԵԹ Գորիս» զարգացման հիմնադրամի:
Հայաստանի Ներքին գործերի նախարարության Փրկարար ծառայության Տավուշի մարզային փրկարարական վարչության աշխատանքային խմբի կողմից մայիսի 15-ին Տավուշի մարզի Իջևան համայնքի Աչաջուր բնակավայրում անցակացվեց «Օդային տագնապ ազդանշանի դեպքում բնակչության ազդարարման, պատսպարման և տարհանման աշխատանքների կազմակերպումը» թեմայով վարժանք: Աչաջրի վարչական շենքում, դպրոցում, մանկապարտեզում և բնակավայրում գործող այլ կառույցների աշխատակիցների, բնակիչների համար Տավուշի մարզային փրկարարական վարչության ծառայողները իրականացրին իրազեկման աշխատանքներ՝ արտակարգ իրավիճակներում վարվելակերպի, անվատագության կանոնների վերաբերյալ:
Միջոցառումների ընթացքում էլեկտրաշչակի միջոցով իրականացվեց ազդարարում, կազմակերպվեց տարհանում և պատսպարում: Աչաջրի միջնակարգ դպրոցում քննարկվեց բնակչության վարվելակերպի կանոնները՝ «Օդային տագնապ» ազդանշանի դեպքում: Կարևորելով նմանատիպ միջոցառումների կազմակերպումը, բնակչությանը մշտապես իրազեկ պահելու անհրաժեշտությամբ մասնագետները վստահեցնում են, որ այսօրինակ միջոցառումները կրելու են շարունակական բնույթ:
Արտակարգ Ալիք տեղեկատվական ՀԿ-ի և Տավուշ Մեդիայի կողմից իրականացվող «Բարոյահոգեբանական դիմակայուն Տավուշ» ծրագրի շրջանակում հունվարի 31-ին կայացավ տարածաշրջանային վերջին հանդիպումը՝ Նոյեմբերյան համայնքում գործող քաղհասարակության, տեղական ու պետական կառույցների ներկայացուցիչների հետ:
Հանդիպման նպատակն էր բնակչության խոցելի խմբերին աջակցություն ցուցաբերող պետական, միջազգային, մասնավոր և հասարակական կազմակերպությունների հետ վերհանել խոցելի խմբերի հիմնական խնդիրներն ու կարիքները: Հանդիպման սկզբում ներկաներին ողջունեց և ծրագրի կարևորության մասին խոսեց Արտակարգ Ալիք տեղեկատվական ՀԿ և Տավուշ Մեդիայի խորհրդի նախագահ Նիկոլայ Գրիգորյանը:
Ներկա գտնվող հասարակական կառույցների ներկայացուցիչները ներկայացրին իրենց գործունեությունը, խոսեցին կատարված ու կատարվելիք աշխատանքների մասին: Հանդիպմանը նաև վեր հանվեց խոցելի խմբերի հիմնական խնդիրներն ու կարիքները: Ներկաները կիսվեցին նաև իրենց դիտարկումներով ու առաջարկություններով՝ Տավուշ ՀԸ գործունեության հետ կապված։
«Բարոյահոգեբանական դիմակայուն Տավուշ» ծրագրի նպատակն է Տավուշի մարզում 2020թ․պատերազմից և Քովիդ 19 համավարակից տուժածներին աջակցություն ցուցաբերող կազմակերպությունների և նրանց գործունեության և թիրախային խմբերի վերաբերյալ իրազեկվածության բարձրացումը։ Հանդիպումներ իրականացվելու է պետական, միջազգային, մասնավոր և հասարակական կազմակերպությունների հետ:
Հադիպումները կազմակերպվել են Տավուշի մարզի բոլոր՝ Իջևան, Դիլիջան,Բերդ ու Նոյեմբերյան համայնքներում։ «Բարոյահոգեբանական դիմակայուն Տավուշ» ծրագիրը իրականացվում է «ՁԳՏՈՒՄ ավելի լավ ապագայի. համայնքների և քաղաքացիական հասարակության դիմակայունություն Հայաստանում» (STRIVE) ծրագրի շրջանակներում, որը համաֆինանսավորում է Եվրոպական միությունը և իրականացնում է ՆԵՖ Բելգիան՝ գործընկերությամբ «ԱԳԱԹ» հաշմանդամություն ունեցող կանանց իրավունքների պաշտպանության կենտրոն ՀԿ-ի, «ԲԼԵՋԱՆ» բնապահպանական, սոցիալական, բիզնեսի աջակցության ՀԿ-ի, «Դիլիջանի երիտասարդների համագործակցության կենտրոն» ՀԿ-ի և Կանանց զարգացման «Ռեսուրս կենտրոն» հիմնադրամի: