Հայաստանում Ֆրանսիայի դեսպանն այցելել է Տավուշի մարզ
ՀՀ-ում Ֆրանսիայի արտակարգ և լիազոր դեսպան Օլիվիե Դըկոտինյիի գլխավորած պատվիրակությունը նոյեմբերի 28-ին այցելել է Տավուշի մարզ։ Այցի շրջանակում դեսպանը կանգ է առել ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղում։ Մասնաճյուղի տնօրենի պաշտոնակատար Ա․ Մակարյանի հետ հանդիպմանը քննարկվել է ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղում ֆրանսերենի դասավանդման կազմակերպմանը, մարզում ֆրանսերենի զարգացմանը, դեսպանատան հետ համագործակցության խորացմանը վերաբերող հարցերը։ Այնուհետև տեղի է ունեցել դեսպանի գլխավորած պատվիրակության, բուհի ղեկավարության ու Ֆրանսերեն լեզվի և գրականության սեկցիայի դասախոսների հանդիպումը մասնաճյուղի «Ֆրանսերեն լեզու և գրականություն» կրթական ծրագրի մի խումբ ուսանողների հետ:
Դեսպան Օլիվիե Դըկոտինին ներկա է գտնվել նաև Գանձաքար բնակավայրում ֆերմերների համար ստեղծվելիք ուսումնական կենտրոնի բացման արարողությանը։
Հայ համայնքի հոգևոր կյանքը Ֆրանսիայում
Ֆրանսիա կատարած մեր այցի շրջանակներում մենք արդեն ներկայացրինք ֆրանսիական հայ համայնքի առօրյան, կյանքը, Իջևան-Վալանս քույր քաղաքների բարեկամական կապը։ Այդ հաղորդումները կարող եք դիտել՝ անցնելով հղմամբ․
Այս հաղորդումն էլ հայ համայնքի հոգևոր կյանքի մասին է․ ինչպես են պահպանում իրենց հավատքը և հաղորդակից դառնում հոգևոր արժեքներին։ Վալանսի կենտրոնում, 1876 թվականին կառուցվել է կաթոլիկ այս եկեղեցին և կոչվել Saint Joseph (Սբ․ Հովսեփ)․ հայ համայնքի ջանքերով կաթոլիկ եկեղեցու շենքը փոխանցվել է Հայ Առաքելական եկեղեցուն և 1992 թվականի աշնանը վալանսյան ճարարապետությամբ ու կաթոլիկ զարդաքանդակներով եկեղեցին օծվել և կոչվում է Սուրբ Սահակ Հայ առաքելական եկեղեցի։ Սուրբ Սահակ եկեղեցին կանոնավոր գործում է և միավորիչ դեր ունի՝ սփյուռքում ապրող հայ համայնքի համար․ օգնում է չհեռանալ հայկական արմատներից ու անուրանալի արժեքներից։
Եկեղեցու հովանու ներքո 2 կրթական հաստատություն է գործում․ առաջինը «Դավիթյան» մեկօրյա վարժարանն է, որը ունի 80 հայ աշակերտ, ովքեր սովորում են հայերեն լեզվով գրել, կարդալ, ծանոթանում են հայկական երգարվեստին ու պարարվեստին։ Երկրորդ կառույցը «Գէորգ Հ․ Արապյան» նորաստեղծ վարժարան է, որը ֆրանսիական թեքումով հայկական դպրոց է։ Այն ունի ավելի քան 45 աշակերտ, ովքեր ուսանում են հայերեն, ծանոթանում հայ ժողովրդի պատմությանը, ուսումնասիրում մշակույթը, արվեստն ու հավատքը։
«Դպրոցական 3-րդ շրջանը անցանք․ արդեն 3 տարի է՝ ինչ կայուն գործունեություն է ծավալում ֆրանսիական թեքումով հայկական այս դպրոցը։ Աշակերտները սովորում են հայերեն, ֆրանսերեն և անգլերեն, նաև դասավանդում ենք հայկական ազգային երգեր և պարեր, քանի որ գիտակցում ենք, որ դպրոցը կարևոր է սփյուռքում հայկական մշակույթը պահպանելու և տարածելու համար։ Եկեղեցական առարկաներ ևս ուսուցանում ենք աշակերտներին, քանի որ դպրոցին կից գտնվում է Սուրբ Սահակ Հայ Առաքելական եկեղեցին։ Դպրոցի մեկ նպատակ ունի՝ պահել հայի ինքնությունը և հավատարիմ լինել հայկական արմատներին» – նշում է Վալանսի «Գէորգ Հ․ Արապյան» վարաժարանի տնօրեն Սոֆի Վարդանյանը։
Վալանս քաղաքում բնակվող հայերի մի մասն էլ հետևորդն է Վալանսի Հայ ավետարանչական եկեղեցուն․ մենք այցելեցինք նաև այդ եկեղեցի։
Վալանս քաղաքից քիչ հեռու՝ Ռոման քաղաքում ևս մեկ Հայ Առաքելական եկեղեցի կա, որի գործունեությունը նպաստում է փոքր քաղաքի մեծաթիվ հայերի ազգային ինքնագիտակցության պահպանմանը։ Սուրբ Նիկողայոս եկեղեցին շուրջ տասը տարի է ինչ գործում է, այն դարձյալ կաթոլիկ եկեղեցու շինություն էր, որը քաղաքի հայ համայնքի ջանքերով վերածվել է Առաքելական եկեղեցու՝ իր շուրջը համախմբելով Ռոմանի ու մերձակա քաղաքների հայերին։ Հայ համայնքի կյանքը քաղաքում նման է ընտանեկան կյանքի, քանի որ բոլորը բոլորին ճանաչում են, օգնում են ցանկացած հարցում ու հարեհաս են ցավին, ուրախությանը։
Մեր այցի օրը հանդիպեցինք նաև պատարագի եկած Ալեքսանդր Սիրանոսյանին, ով Դրոմ դեպարտամենտի երաժշտության զարգացման մեջ լուրջ դերակատարում է ունեցել․ վաստակավոր երաժիշտը իր գործունեությամբ ամուր է պահել ֆրանս-հայկական բարեկամությունը հատկապես մշակույթի մեջ, սփյուռքում ապրող հայերին իր գործով թույլ չի տվել հեռանալ ինքնությունից, լեզվից, հավատից, մշակույթից։ Նրա աղջիկները ևս երաժշտության մեջ հաջողություններ ունեն․ մեզ հաջողվեց տեսնել նրա դուստր Աստղիկ Սիրանոսյանի կատարումը՝ միջազգային հեղինակավոր փառատոնի ընթացքում։
Ռասթկելենյանների ընտանիքի պատմությունը
Ֆրանսիա կատարած մեր այցի շրջանակներում ծանոթացանք Ռասթկելենյանների ընտանիքին, և ֆրանսիական մեր այս հաղորդումը հենց նրանց ընտանիքի մասին է:
Եղեռնից փրկված մի ընտանիք, որ արհավիրքներն ու փորձությունները հաղթահարելով, հայտնվել է Ֆրանսիայում՝ Վալանսում, վերընձյուղվել, սերնդեսերունդ փոխանցելով հայի ինքնությունը, լեզուն, հավատը, մշակույթը, արվեստն ու արհեստները:
Դիտեք արևմտահայ Ռաստկելենյանների ընտանիքի պատմությունը, որն ասես հավաքական մի կենսագրություն է հարյուր հազարավոր հայերի: Նրանք այսօր Ֆրանսիայի հարգարժան քաղաքացիներ են՝ մշտապես կապված ու հանգուցված Հայաստանի Հանրապետությանը:
Աշխարհի ծայրերից՝ Տավուշին․ Վալանս, Ֆրանսիա
ՏավուշTV-ի եթերում «Աշխարհի Ծայրերից» հաղորդաշարն է` ֆրանսիական շնչով:
Այս հաղորդման ընթացքում Ասպրամ Սարատիկյանին է միացել Հրանտ Ղազումյանը. նրանք պատմում են Ֆրանսիայի հարավում գտնվող Վալանս քաղաքի մասին, որն Իջևանի քույր քաղաքն է:
Վալանսի մշակույթի, տեղի տաղանդավոր հայերի ու շատ ավելիի մասին` միացե՜ք ու հետևեք «Աշխարհի Ծայրերից» ձեզ հասնող ֆրանսիական պատմություններին։
Իսկ մեր հաջորդ ֆրանսիական հաղորդումը հենց Ռասթկելենյան ընտանիքի մասին կլինի: Եղեռնից փրկված մի ընտանիք, որ արհավիրքներն ու փորձությունները հաղթահարելով, հայտնվել է Ֆրանսիայում՝ Վալանսում, վերընձյուղվել, սերնդեսերունդ փոխանցելով հայի ինքնությունը, լեզուն, հավատը, մշակույթը, արվեստն ու արհեստները:
Բաց չթողնեք արևմտահայ Ռաստկելենյանների ընտանիքի պատմությունը, որն ասես հավաքական մի կենսագրություն է հարյուր հազարավոր հայերի: Նրանք այսօր Ֆրանսիայի հարգարժան քաղաքացիներ են՝ մշտապես կապված ու հանգուցված Հայաստանի Հանրապետությանը:
Հարցազրույց՝ Վալանսի քաղաքապետ Նիկոլա Դարագոնի հետ
Ի աջակցություն Արցախի ժողովրդի, այս օրերին Վալանսում ընթանում են ակցիաներ։ Նրանք դատապարտում են էթնիկ զտումները, բռնությունը և վերահաստատում իրենց աջակցությունը հայ ժողովրդին։ (Ավելին՝ մեկնաբանություններում)
Տավուշ TV-ի հարցազրույցը՝ Վալանսի քաղաքապետ Նիկոլա Դարագոնի հետ։
Քաղաքապետի հետ խոսել ենք մշակութային ժառանգության պահպանման ու փոխանցման, Ֆրանսիայում հայ համայնքի դերի, քաղաքային կառավարման, Իջևանի հետ համագործակցային ու բարեկամական հարաբերությունների մասին։
Հաջորդ տարի՝ 2024 թվականին կլրանա 30 տարին՝ ինչ Իջևանն ու Վալանսը մտերմիկ ու հարազատ՝ քույր քաղաքներ են։ Սեպտեմբերի 8-ից Տավուշ Մեդիայի նկարահանող խումբը Վալանսի քաղաքապետի հրավերով Վալանս քաղաքում էր․ այնտեղ անցկացվում է մշակութային ժառանգության պահպանմանն ուղղված գաստրոնոմիական փառատոն, որն արդեն ավանդույթ է դարձել։
Վալանս քաղաքի մշակույթի մեջ կարևոր տեղ ունեն ֆրանսիական ազգային երգ-երաժշտությունը, պարերը, հասարակական, ազգակցական ու ընտանեկան ավանդույթները, նաև պատմաճարտարապետական շենք-շինությունները, որոնք քաղաքի ու բնակչության մշակույթի անբաժանելի բաղադրիչներն են։ Ֆրանսիայի մշակույթի մեջ նշանակալի դեր ունի նաև բազմահամ ազգային խոհանոցը։ Սեպտեմբերի 8-ից Վալանսի սրտում՝ կենտրոնական հրապարակում մեկնարկեց եռօրյա գաստրոնոմիական փառատոնը՝ նպատակակետում պահելով տարածաշրջանի արտադրողների խոհարարական հմտությունների բարելավումը, գիտելիքների օգտագործումը՝ փառատոնի շրջանակում կայանալիք իրադարձություններում։
3 օր շարունակ Վալանսի քաղաքացիները հավաքվում էին՝ վայելելու համեղ , թարմ ուտեստները, դիտելու խոհարարական շոուները, համտեսելու և զգալու ֆրասիական խոհանոցի համերն ու բուրմունքը։ Մասնակիցները անմասն չէին մնում հաճելի ու ջերմ երեկոների։ Տաղավարնում իրենց արտադրանքները ցուցադրողների շարքերում կային նաև հայեր, ովքեր ներկայացնում էին հայկական ուտեստներ։
Վալանսի գաստրոնոմիական փառատոնը եզակի հնարավորություն է, որը արդեն 7-րդ անգամ առաջարկում է բացահայտել տեղացի արտադրողներին, համտեսել, վայելել ու փոխանակվել լավագույն փորձով։ Այս միջոցառումը նաև մասնավոր ընկերություն և տեղական իշխանություն համատեղ համագործակցության օրինակելի դրսևորում է։
Վալանսի գաստրոնոմիական փառատոնը այս տարի կրկին միավորեց նորարարությունն ու գեղեցիկը, համերն ու բույրերը, ժամանցն ու հանգիստը։ Եռօրյա փառատոնի ողջ ընթացքում ներկայացված էր նաև Վալանսի քույր քաղաքների՝ այդ թվում Իջևանի խոհանոցը՝ հայկական ուտեստներով ու տավուշյան համերով ու իջևանյան շնչով։
Վերանորոգվել է Սարիգյուղի մանկապարտեզի մասնաշենքը
Սարիգյուղի փոքրիկներն այսուհետ կհաճախեն բարեկարգված ու լուսավոր մանկապարտեզ։ Հուլիսի 24-ին Սարիգյուղում բացվեցին վերանորոգված մանկապարտեզի դռները։ Հայ բարեգործական ընդհանուր միության օգնությամբ ֆրանսահայ ու ֆրանսիացի կամավորները դեռևս 1980-ականներից չվերանորգված մասնաշենքը վերանորոգել են, մասնավորապես կարգի են բերել սենյակները, կահավորել դրանք․ կատարվել է նաև ներքին հարդարման աշխատանքներ։
ՀԲԸՄ կամավորների 4-րդ այցն է Սարիգյուղ, մինչ մանկապարտեզի վերանորոգման աշխատանքները, նախկինում աջակցել են նաեւ դպրոցի դասասենյակների նորոգմանը, իսկ նախորդ տարի փոխել էին մանկապարտեզի տանիքը, բարեկարգել մասնաշենքը։
Սարիգյուղի մանկապարտեզում գործում է 2 խումբ, աշխատակիցենրը վստահ են՝ վերանորոգումից հետո խմբերը կշատանան, արդեն դիմումներ կան նաև հարևան գյուղերից։
Ի երախտագիտություն կատարած աշխատանքների, Իջևանի համայնքապետը շնորհակալագրեր ու հուշանվերներ հանձնեց ֆրանսիացի կամավորներին, միջոցառումը ավարտվեց Սարիգյուղի փոքրիկների երաժշտական կատարմամբ։
Իջևանից մինչեւ Ֆրանսիա, երգչից մինչև դիզայներ․ Միքայելն ընդդեմ կարծրատիպերի
Իջևանից մինչև Ֆրանսիա, երգչից մինչև դիզայներ. սա Միքայել Սիմոնյանի ճանապարհն է իր մասնագիտական ու աշխարհագրական կողմնորոշումներով։ Միքայելը կամ, ինչպես իրեն հաճախ դիմում են, Միշան ծնունդով Իջևանից է, կարծրատիպեր կոտրել ու գնալ սեփական որոշման հետևից սկսել է դեռ մանկուց։ Միշան հենաշարժողական խնդիր ունի, և դեռ մանկուց հասակակիցների հայացքներն ու երբեմն հարցերը իրեն սովորեցրել են լինել ուժեղ ու առավել նպատակասլաց։
«Եթե չունես ներքին ընկալում, այսինքն՝ չես ճանաչում ու ընդունում ինքդ քեզ, մարդկանց կարծիքները կարող են անիրական պատկերացումներ տան ինքդ քո մասին։ Երբ ես փոքր էի՝ 4-6 տարեկան, հիշում եմ՝ հասակակիցներիս հարցերն ու հետաքրքրությունը կոմպլեքսներ էին ստեղծում այդ տարիքում, ես ինձ տարբեր էի զգում իրենցից. երևի այդպես է՝ մինչև մարդուն չես ասում իր՝ «ոչ սովորական» լինելու մասին, ինքն այդ ուղղությամբ չի էլ մտածում։ Կոմպլեքսները առավել կարծրանում են հասարակության կողմից ցուցաբերվող ավելորդ խղճահարության, նաև անհասկանալի էմոցիաների արդյունքում: Կյանքի որակը ևս ազդում է ինքնագնահատականի վրա, օրինակ՝ չունենալ հասանելիություն տրանսպորտի կամ շատ այլ բաների, որոնք մյուսների համար սովորական են»,-նշում է Միքայելը։
Հասարակական ոլորտը սկզբնակետերից է եղել, որտեղից էլ սկսել է բացահայտել աշխարհն ու ինքն իրեն. նշում է Միքայելը։ Սկսել է երգարվեստով զբաղվել ու մասնակցել փառատոնների՝ այսպիսով կոտրելով հարազատ քաղաքում՝ Իջևանում եղած կարծրատիպերը։
«Մարդիկ տեսնում էին հենաշարժողական խնդրով երեխայի, իսկ մյուս կողմից մարդը, որը կարող է երգել, այսինքն՝ մարդուն նոր կարողությամբ։ Չնայած իմ բնավորությունն է հենց այդպիսին. ես պետք է միշտ բեմում՝ ուշադրության կենտրոնում լինեմ կամ ինչ-որ արվեստի ճյուղով զբաղվեմ, ստեղծեմ ինչ-որ նոր բան։ Հանրային ելույթները ևս այս ամենի անբաժանելի մասն են կազմել, ես դեռ 15-16 տարեկան էի, երբ առաջին անգամ մասնակցեցի երկրից դուրս միջազգային կոնֆերանսի ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի կողմից կազմակերպված երեխաների իրավունքները թեմայով, որտեղ պետք է ներկայացնեի իմ իրավունքներն ու խոսեի իմ մասին»:
Ինչպես ինքն է նշում՝ բոլոր այն կազմակերպությունները, որտեղ պետք էր խոսել հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների ու կարծրատիպերի դեմ պայքարի մասին, ուրեմն, Միքայելն այնտեղ էր։ Բայց այս ամենն իրականություն դարձնելը առավել բարդ է լինում, եթե չկա աջակցություն ընտանիքի կողմից. նշում է Միքայելը։
«Ինձ թվում է՝ հենց ամենակարևոր ու դրական ազդեցություններից մեկը հենց ընտանիքում եղածն է։ Ես նաև երկու ավագ քույր ունեմ, նրանցից մեկը հիմա ներառական ոլորտում է աշխատում։ Կարծրատիպային ու սահմանափակ մտածելակերպը երբեք մեր ընտանիքում չի եղել, որ այս կամ այն բանը դու չես կարող անել, ինձ վերաբերվել են ինչպես հավասարը հավասարին։ Նույնիսկ երբ ես 11 տարեկանում առաջին անգամ ստացա հրավեր Ավստրիա գնալու, շատ ծնողների համար, անկախ նրանից, երեխան հաշմանդամություն ունի թե ոչ, ճանապարհել օտար երկիր շատ մեծ խնդիր է։ Նույնիսկ այդ տարիքում ծնողներիս ու իմ մեջ եղած վստահությունը թույլ տվեց ինձ շրջագայել Հայաստանից դուրս։ Իրենց վստահությունը ինձ շատ օգնեց, սովորեցրեց անկախ ու ինքնուրույն լինել։ Օգնություն, իհարկե, բոլորին ու տարբեր տարիքում պետք է, բայց պետք չէ հույս դնել ինչ-որ մեկի վրա ու կախվածություն ունենալ նրանից»:
Փոքր տարիքից անկախ՝ ապրելու փորձը Միքայելին 16 տարեկանում տանում է դեպի միջազգային դպրոց, հետո կրկին հայրենիքի սահմաններից դուրս։ ԱՄՆ-ում սովորում է արվեստի բաժնում չորս տարի և հետ վերադառնում Հայաստան, հիմնում նորաձևության առցանց հարթակը՝ «mischashop.com»-ը։ Դե իսկ, հաջորդ կանգառը աշխարհին հայտնի նորաձևության կենտրոն Ֆրանսիան ու սիրո մայրաքաղաք Փարիզն է, որը թեև դժվարություններով, բայց գրկաբաց է ընդունում Միքայելին, որտեղ էլ իր բրենդը՝ «MISCHA APHRODISIAC»-ը նոր կյանք է ստանում։
«Ես երբեք ինձ չեմ սահմանափակում միայն երգելով, նկարելով կամ ինչ- որ այլ բանով. Կարևորը ստեղծագործելն է, իսկ դա ես կարող եմ. այն ինձ էներգիա է տալիս, ու ես դրանից հաճույք եմ ստանում։ Ֆրանսիայում՝ իմ փոքրիկ աշխատասենյակում, մոդելավորեցի ու կարեցի նոր «Omission»-ը՝ 20 կտորից բաղկացած հավաքածուն։ Այստեղ հայելիներով դահլիճ կար, խնդրեցի տրամադրել ցուցադրության համար, և ոչ մի հավելյալ գովազդ այդ մասին, ընդամենը մեկ համեստ պաստառ ունեի։ Երբ դեռ հետնաբեմում մոդելներին էին պատրաստում ներկայանալուն, ընկերներից մեկը մոտեցավ ու ասաց՝ դու չես պատկերացնում ինչ է կատարվում այնտեղ՝ դահլիճում։ Երբ դուրս եկա, տեսա դահլիճը լեփ-լեցուն էր, 300 տեղ ունեցող դահլիճում արդեն տեղ չկար, իսկ դրսում 100-ից ավելի մարդիկ կային, որոնք չէին կարողանում ներս մտնել»,- նշում է Միքայելն ու համեստորեն պատճառաբանում, թե դա այն պատճառով էր, որ Ֆրանսիայում բոլորն են տրված նորաձևության մոլուցքով։
Իր խոսքով՝ այն պատկերացումները, թե Եվրոպան շատ ներառական է, հարկ է նշել, որ նորաձևություն մուտք գործել, ունենալով հաշմանդամություն, այդքան էլ հեշտ չէ, քանի որ այս ոլորտում ամեն ինչ հիմնված է չակերտավոր, ֆանտաստիկ ստանդարտների ու կատարելության վրա, որն իրականում գոյություն չունի։
Ամփոփելով զրույցը՝ Միքայելին հարցնում եմ , թե ի՞նչ խորհուրդ կտա հասարակությանն ու բոլոր այն մարդկանց, որոնք ունեն հաշմանդամություն ու կամա թե ակամա անցնելու են, եթե ոչ գրեթե նույն, գոնե նման ճանապարհով։
Ֆրանսիա, Փարիզ։ Լուսանկարում Միքայելի մոդելավորած հագուստների ցուցադրությունն է
«Հաշմանդամություն ունեցողն էլ, չունեցողն էլ պետք է հասկանա, որ մենք նույն մարդիկն ենք ու ունենք նույն ապրելու, երազելու, սովորելու ու երջանիկ լինելու իրավունքը, այսինքն՝ մենք տարբեր մոլորակներից չենք, և տեղափոխվելով Ֆրանսիա ու շարունակելով հաղթահարել տարբեր դժվարություններ՝ ես ունեմ մեկ կարգախոս՝ ես ընտրում եմ ինքս»։
Ընտանիքի կողմից աջակցությունը, Միքայելի ունեցած նպատակասլացությունը և կամքը այս հաջողված պատմության հիմքն ու կոտրվող կարծրատիպերի գրավականն են, ինչն էլ հույս է հայտնում, որ մի օր հասարակության կողմից ստեղծված կարծրատիպերի բուրգը կփլուզվի։