Ժողովրդական պոեզիա ու մեղեդի՝ մեր եթերում։ «Աշնան գիշեր»․ կարդում է Հրանտ Ղազումյանը։ Տեսանյութում կանաչ Դիլիջանն է։
ԱՇՆԱՆ ԳԻՇԵՐ
Էս գիշեր, աշնան գիշեր
Շաղն իջեր` զգետին նախշեր,
Առնոսա նախշուն հավքեր
Խեթ յարիս քուն են մըտեր:
Իմ յարոջ կապա կարեք
Արևից երեսն արեք
Լուսնակից աստառ ձևեք
Աստղերից կոճակ շարեք․․․
Համո Սահյան․ «Գարունդ հայերեն է գալիս»․ կարդում է Հրանտ Ղազումյանը։ Տեսանյութում սահմանապահ Մովսեսն է։
ԳԱՐՈՒՆԴ ՀԱՅԵՐԵՆ Է ԳԱԼԻՍ
Գարունդ հայերեն է գալիս,
Ձյուներդ հայերեն են լալիս,
Հայերեն են հորդում ջրերդ:
Հավքերդ երգում են հայերեն,
Խոփերդ հերկում են հայերեն,
Հայերեն են տոկում գրերդ:
Արևդ հայերեն է ծագում,
Ծառերդ հայերեն են ծաղկում,
Հայերեն են պայթում բառերդ:
Հունդերդ ծլում են հայերեն,
Ձեռքերդ կռում են հայերեն,
Հայերեն են լռում քարերդ:
Ձորերդ հայերեն են շնչում,
Զոհերդ հայերեն են ննջում,
Հայերեն են տանջում ցավերդ:
Որքան ել ձեռից գնացել,
Դու էլի հային ես մնացել,
Հայերեն են հառնում սարերդ:
Թող աստված եղածը պահի,
Եվ հետո ինչ ել պատահի,
Ձյուներդ հայերեն են լալու,
Գարունդ հայերեն է գալու,
Հայերեն են գալու դարերդ:
Համո Սահյան․ «Ամենից առաջ մարդ եմ աշխարհում»․ կարդում է Հրանտ Ղազումյանը։ Տեսանյութում կադրեր են չքնաղ Աղավնավանքից։
ԱՄԵՆԻՑ ԱՌԱՋ ՄԱՐԴ ԵՄ ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ
Ամենից առաջ մարդ եմ աշխարհում…
Աշխարհում ընտրած իմ ճանապարհով,
Աշխարհում սիրած մի հատիկ բառով,
Իմ անկրկնելի փոքրիկ աշխարհում։
Ամենից առաջ մարդ եմ աշխարհում…
Իմ ինքնագլուխ երազանքներով,
Եվ զարմանալի իմ զարմանքներով,
Եվ իմ ծիծաղի համազարկերով
Իմ այս անբաժան գինու բաժակով,
Իմ ներշնչանքով և իմ ճաշակով,
Աշխարհի առաջ իմ բաց ճակատով
Ամենից առաջ մարդ եմ աշխարհում…
Դիլիջանը և սևակյան տողերը՝ մեկ տեսանյութում։ Պարույր Սևակ․ «Երբ աչքերն են սառում»․ կարդում է Հրանտ Ղազումյանը։
ԵՐԲ ԱՉՔԵՐՆ ԵՆ ՍԱՌՈՒՄ
…Երբ աչքերն են սառում՝
Ասում են, թե՝ ա՛յ-ա՛յ՝ մարդ է գալու:
Բայց դա եթե սուտ չէ,
Ապա բարություն է,
Որ ծնվել է միայն խեղճությունից:
Իմոնք էլ են սառում:
Սակայն դու չե՜ս գալու:
Դու չե՜ս կարող: Գիտե՜մ:
Եվ օդը սենյակիս
Պիտի շարունակի մենակություն բառից անվերջ դողալ՝
Հարուցելով իմ մեջ այն միտքը հին,
Թե վիհերը գուցե նրա համար են լոկ,
Որ մարդ ներքև նետվի:
Իսկ թե վիհերն իրոք նրա համար են լոկ,
Որ մարդ ներքև նետվի՝
Այդ դեպքում ես
Ինչպե՞ս անեմ.
Կո՛ւժ չեմ,
Կուժկոտրո՜ւկ եմ.
Չե՛մ կոտըրվում, միայն փետըրվո՜ւմ եմ,
Եվ դրանից արդեն ես հոգնել եմ,
Ինչպես թուղթն է հոգնել իմ ջանքերից՝
Հեռվից-հեռու ասել քեզ երկու բառ,
Որ կարող է նո՛ւյնքան ինձ թարգմանել,
Որքան թարգմանում է ինքնաթիռին հավը…
Սուտ կա, որ ճիշտ արժե:
Ու ես հավատում եմ մեր հնարած ստին,
Թե չենք կորցնի իրար:
Վախ կա, որ մահ արժե:
Ու ես վախենում եմ, թե կհաղթի կյանքը,
Եվ կմնամ ցավի խեղճ պատմաբան միայն:
Ու, վերջապես, քայլ կա, որ հենց թռիչք արժե:
Եվ ինձ դուրս եմ քաշում իմ մտքերի միջից,
Ինչպես առողջ ակռան բերանից են քաշում:
Բայց հոգնել եմ արդեն
Եվ հոգնել եմ այնքան,
Որ չեմ զգում ոչի՜նչ,
Ցա՛վ չեմ զգում անգամ:
Ա՜յ թե հնար լիներ չզգալ նաև,
Որ աչքերն են մարդու ամենաթաց տեղը…
Էն որ մի պյան շատ ես ուզըմ, շա՜տ-շատ ես ուզըմ, սրտով ուզըմ ես, ոտերդ թիլանըմ ա, տյա մեր բարբառըմ ասըմ են «նըղըվըհարիկը կյալ»։ Իսկ տյուք ինչ-որ մընի հըմար նըղըվըհարիկն ե՞ք կյալի։
Մեր եթերում կրկին Հրանտ Ղազումյանն է, իսկ դա նշանակում է, որ ձեզ համար բերել ենք իջևանյան համով զրույցների հերթական չափաբաժինը։ «Մեր բարբառն ու բարքերը» հաղորդաշարի հերթական թողարկումն իսկը ձեր քիմքին ու ատամին հարմար է․ դիտե՛ք՝ կհամոզվեք։
Հրանտի պատմածներից․ «Մյացա-տեհա մի ղլմըղալ, քյացի-տեհա՝ մի բյանդալար․ Տրոմբիկ տոտի հըրեվան Լոդրիկի տղա Պարապիկը կեղտը վեր ա ունըմ, տանըմ քցըմ կետը, էդ քիչ չի՝ քիմ ա ֆեյսբուքըմ բնապահպանա՜կան, հայրենասիրա՜կան թեմաներով պյան-մյան ա գրըմ։ Տրոմբիկ տոտեն էդ ամեն ինչը տենըմ ա, ասըմ ա՝ «ի սրյա թյուգունքը ռեշնի, սյա չէ՞ր, որ տարավ, կեղտը լյքցրուց կետը»։ Քիմ ա պրիշակ անըմ, վեճարթ անըմ, Պարապիկի լենքն ու էրգյանքը մին ա անըմ։ Ասածս ինչ ա՝ եթե չեք ուզըմ, որ Տրոմբիկ տոտեն ծեր ջանի հըմար էլ հասնի, կյա ծեզ ընդըզըհան անի՝ կեղտը կետը մի՛ լքցրեք»։
Տավուշոտ պոեզիա՝ «Տավուշ» ՀԸ եթերում։ Հովհաննես Թումանյան․ «Ժպտուն աչքեր»․ կարդում է Հրանտ Ղազումյանը։ Տեսանյութի կադրերը Տավուշի մարզից են։
ԺՊՏՈՒՆ ԱՉՔԵՐ
Դու մի՛ հավատա ժըպտուն աչքերին,
Շատ անգամ նըրանք ծաղիկներ են վառ՝
Բուսած կորըստյան անդունդի ծերին,
Միամիտ մարդկանց քաշելու համար։
Ահա պոետն էլ, պատրանքով հարբած,
Գերվեց մի անգամ ժըպտուն աչքերի,
Ու որքան տանջվեց, տառապեց խաբված,
Ու որքան սըրտում գանգատներ ունի…
Դու շատ մի՛ խաբվի ժըպտուն աչքերից,
Շատ անգամ նըրանք ծաղիկներ են վառ,
Ծըլում են սըրտի ավերակներից
Տըխուր հատակը ծածկելու համար։
Ահա պոետն էլ՝ տառապած մի մարդ,
Որ սըրտում էնքան գանգատներ ունի,
Բայց հաճախ էնպես ժըպտում է զըվարթ,
Ասես թե քեզնից բախտավոր լինի։
Կանաչ Իջևանը և կարոտի մասին տողերը՝ մեկ ամբողջություն։ «Ասում են՝ կարոտը»․ կարդում է Հրանտ Ղազումյանը։
ԱՍՈՒՄ ԵՆ
Ասում են՝ կարոտը խոսել չգիտի,
Բայց իմ կարոտը արտասվել գիտի,
Ասում են՝ կարոտը լսել չգիտի,
Բայց իմ կարոտը արարել գիտի,
Ասում են՝ կարոտը զգալ չգիտի,
Բայց իմ կարոտը համբերել գիտի,
Ասում են՝ կարոտը տեսնել չգիտի,
Բայց իմ կարոտը երազել գիտի,
Նա ապրել գիտի, նվիրվել գիտի,
Խավարի միջից խենթ բոցավառվել ու մարել գիտի…
Ասում են՝ կարոտը ատել չգիտի,
Բայց իմ կարոտը հանդուրժել գիտի,
Նա ներել գիտի, ու սիրել գիտի,
Ամեն նոտայից, ամեն հնչյունից,
Իր լեզվով գոչել, հառաչել գիտի,
Ամեն մի բառը ու ամեն տառը,
Նա համառորեն վերլուծել գիտի…
Ասե՛ք՝ կարոտը ոչինչ չգիտի՞,
Բայց ես էլ կասեմ, որ իմ կարոտը տանջվել գիտի…
Համո Սահյան․ «Օրը մթնեց»․ կարդում է Հրանտ Ղազումյանը։ Տեսանյութում Իջևանն է։
ՕՐԸ ՄԹՆԵՑ
Օրը մթնեց, ժամն է արդեն
Իրիկնահացի,
Տխրությունս կամաց-կամաց
Փոխվում է լացի:
Իջնում էին խոհուն, խոնարհ
Դեզերի ուսին
Մի կաթնահունց երկնակամար,
Մի ծերատ լուսին:
Մեկը մեկից ամաչելով,
Եվ զուսպ, և հավաք,
Նստում էին մերոնք կարգով-
Կրտսեր ու ավագ:
Նստում էին և սպասում
Մինչև պապը գար,
Մինչև բակում Ծաղիկ եզան
Զանգը ծլնգար:
Պապը գալիս, սուփրի գլխին
Նստում էր շուքով,
Եվ լցվում էր տունը դաշտի
Բույր ու շշուկով…
Ու երբ տատս ձեռքն էր առնում
Շերեփը իր հին,
Գդալները բնազդաբար
Աղմկում էին:
Թանապուրի տաք գոլորշին
Գերանին առնում
Եվ սյունն ի վար գլոր-գլոր
Ուլունք էր դառնում:
Վայելում էր տաք թանապուր,
Լավաշ ու սամիթ
Աշխարավոր մի գերդաստան՝
Պարզ ու միամիտ…
Հիմա այդ մեծ գերդաստանից
Ոչ մեկը չկա…
Ես եմ մնում լոկ իբրև հուշ
Եվ իբրև վկա:
Օրը մթնեց, ժամն է արդեն
Իրիկնահացի,
Տխրությունս կամաց-կամաց
Փոխվում է լացի:
«Մեր բարբառն ու բարքերը» հաղորդման երկրորդ երաժշտական պրեմիերան՝ Իտալիաներում ապրող իջևանցի Միզատելլայի, կամ էլ ոչ մի բանի ու ամեն ինչի՝ «մի զատ էլ ա»-ի մասին։
Ստեղծագործական թիմը՝ Հրանտ Ղազումյան և «Հատիկ բենդ»։
«Մեր բարբառն ու բարքերը» հաղորդման ընթացքում անդրադարձել ենք իջևանյան ամենահամապարփակ բառին՝ «պյան»-ին։
Ստեղծագործական թիմը՝ Հրանտ Ղազումյան և «Հատիկ բենդ»։