2024 թվականի մայիսին Հայաստանի Լոռու եւ Տավուշի մարզերում տեղի ունեցած ավերիչ ջրհեղեղների հետեւանքով տուժել է մոտ 40,000 մարդ եւ գրանցվել 33 միլիոն ԱՄՆ դոլարի ընդհանուր կորուստ՝ համաձայն նոյեմբերի 22-ին Երեւանում ներկայացված Հետաղետային կարիքների գնահատման (ՀԱԿԳ):

Գնահատման ներկայացումը տեղի ունեցավ «ԿԱՆԱՉ Հայաստան» (Աճ եւ վերականգնում հանուն Հայաստանի հզորացման, վերազինման եւ զարգացման) հարթակի քաղաքականությունների շուրջ հինգերորդ երկխոսության շրջանակում, որին մասնակցում էին ՀՀ փոխվարչապետ Տիգրան Խաչատրյանը, Հայաստանում ԵՄ պատվիրակության ղեկավար Վասիլիս Մարագոսը, ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի (ՄԱԶԾ) հայաստանյան ներկայացուցիչ Նաթիա Նացվլիշվիլին եւ այլ պաշտոնյաներ ու զարգացման կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ։

ՀԱԿԳ-ն իրականացվել է տուժած մարզերի ինը խոշորացված համայնքներում՝ ԵՄ պատվիրակության հետ գործընկերությամբ։

Ըստ ՀԱԿԳ գնահատականների՝ ընդհանուր առմամբ գրանցվել է 49․5 մլն ԱՄՆ դոլարի վնաս, իսկ վերականգնման ընդհանուր կարիքները գնահատվել են 117 մլն ԱՄՆ դոլար բոլոր ոլորտներում։ Խոշոր բացասական հետեւանքներ են գրանցվել համայնքային կյանքի շատ բնագավառներում, այդ թվում՝ բնակարանաշինության եւ համայնքային ենթակառուցվածքների ոլորտներում, մինչդեռ ամենամեծ հետեւանքները գրանցվել են գյուղատնտեսության, բիզնեսի եւ տրանսպորտի ոլորտներում, ընդ որում՝ շրջակա միջավայրը, որպես փոխկապակցված ոլորտ, նպաստել է կորուստների ավելացմանը:

ՀԱԿԳ զեկույցը ՀՀ կառավարության, նվիրատու կազմակերպությունների եւ զարգացման ոլորտի գործընկերների համար արժեքավոր ռեսուրս կլինի՝ ապագա ինստիտուցիոնալ, վերականգնման եւ վերակառուցման գործողությունները ձեւավորելու համար: Այն տեղեկություն կապահովի քաղաքականությունների, գործընթացների եւ ֆինանսական մեխանիզմների մշակման համար, ինչը կնպաստի ռիսկերի մասին տեղեկացված եւ դիմակայուն զարգացմանը։

Մայիսի 26-ին տեղատարափ անձրևից Տավուշի և Լոռու մարզերում Դեբեդ, Աղստև և Տաշիր գետերի վարարումը առաջացրեց մի շարք արտակարգ դեպքեր ու պատահարներ։ Տավուշի մարզային ճգնաժամային կառավարման կենտրոնում բազմաթիվ ահազանգեր էին ստացվել շենք շինություններում, նկուղային տարածքներում ջրալցումների, ջրերի մեջ արգելափակումների վերաբերյալ։ Անհապաղ մեկնարկեցին որոնողափրկարարական և անհետաձգելի վթարավերականգնողական աշխատանքները, որոնցում ներգրավվեցին 324 փրկարարներ։

Մայիսի 26-ի օպերատիվ տեղեկագրի համաձայն աղետի գոտում 4 զոհ կար,  որոնցից մեկը Տավուշի մարզից․ Պտղավան բնակավայրի ֆուտբոլի դաշտի հարևանությամբ գետից դուրս էր բերվել Հաղթանակ գյուղի բնակիչ Ավագ Ավագյանի դին։ Հեղեղումների հետևանքով Տավուշի մարզում փլուզվել է 2 կամուրջ, վնասվել՝ 1-ը, փլուզվել է 3 բնակելի տուն, ջրալցվել՝ 45 տուն, 2 հյուրանոց, 18 հասարակական և այլ նշանակության օբյեկտներ։

Հեղեղումների պատճառով առաջացած արտակարգ իրավիճակի հետևանքով Տավուշի և Լոռու մարզերի մի շարք համայնքներ հայտարարվեցին որպես աղետի գոտի: Աղետի գոտիներում օպերատիվ աշխատանքային խմբերը սկսեցին կազմակերպել բնակչության պաշտպանության անհրաժեշտ հիմնական միջոցառումների իրականացումը:

Դիլիջան համայնքի Հաղարծին բնակավայրում Աղստևի վարարումը 3 տուն փլուզեց, գետի ափամերձ տարածքի տները, շենք-շինությունները ջրալցվեցին, փլուզվեց Մ4 Իջևան-Դիլիջան-Երևան միջպետական ճանապարհի Հաղարծին գյուղի ճանապարհահատվածը։

Հեղեղումները վնասեցին Իջևան քաղաքի Պռոշյան-Ղարագյոզյան փողոցների հատվածի գազատար խողովակը, որն արագորեն վերականգնվեց: Մայիսի 27-ի լույս 28-ի գիշերը վնասվեց Խաշթառակ գյուղի կամրջի հենասյունը և մասնակի փլուզվեց: Անվտանգությունից ելնելով, երթևեկությունը  տվյալ կամրջով դեռ արգելվում է։

Խաշթառակի ու Լուսահովիտի բնակիչները գյուղերից դուրս գալու համար օգտվում են այլընտրանքային-գրունտային ճանապարհից։

Դեբեդ գետի վարարումը վնաս է հասցրել Նոյեմբերյան համայնքի Այրում քաղաքին ու հարակից բնակավայրերին։ Աղետի հետևանքները Նոյեմբերյանում ավելի շատ են՝ փլուզվել է Այրումի կայարանի կամուրջը, որի հետևանքով վնասվել է գազատարը և դադարեցվել գազամատակարարումը, ավերվել են ենթակառուցվածքները, վնասվել հողատարածքները, մարդկանց ավտոմեքենաները։ Ժամերի ընթացքում գետի ջրերը լցվել են տներ, ոչ պիտանի դարձրել մարդկանց գույքը, կենցաղային իրերը` տարիների աշխատանքը: Դեբեդի վարարման հետևանքով վնասներ են հասցվել Բագրատաշեն և Դեբեդավան բնակավայրերի գյուղացիական տնտեսություններին՝ ջրածածկվել են այգիներ, տնամերձ հողատարածքներ: Ոչնչացվել են ընտանի կենդանիներ։ Մեծ վնասներ է կրել Բագրատաշենի մաքսատունը։

Այս արտակարգ օրերին, Տավուշ Մեդիան աշխատելով աղետի գոտիներում, ներկայացրել է իրավիճակի հետևանքները՝ առաջացած խնդիրները, կարիքները, կատարված ու կատարվելիք աշխատանքները։

Սիրելի տավուշցիներ, աննախադեպ աղետից տուժած հայրենակիցներ, հատկապես վնասների ու կարիքների գնահատման խմբերի անդամներ,

Տավուշ Մեդիան մեկ անգամ ևս հիշեցնում է՝ միջազգային հրատապ ու արդյունավետ աջակցություն ստանալու առաջին նախապայմանը տեղի ունեցածի հետևանքների տեսա և ֆոտո վավերագրություններն են, որոնք պիտ կցվեն գրավոր նկարագրերին: Հետամուտ եղեք, որ վնասներն իրենց վավերագրությունն ունենան: Դրանք կարող  եք ուղարկել մեզ՝ նշված հասցեներով։ (Facebook – Տավուշ ՀԸ / Tavush TV կամ info@tavushmedia.am)

Դա պետք է իրականացնել և վթարաորոնողական, և փրկարարական, և անհետաձգելի վթարավերականգնողական, ինչպես նաև՝ վերակառուցման աշխատանքների ժամանակ:

Վերստին տեղեկացնում ենք՝ Տավուշի մարզին սպառնացող աղետների ու դրանց ռիսկերի նվազեցման վարքականոններին կարող եք ծանոթանալ այցելելով tavushmedia.am կայք։ Այցելեք, կարդացեք, դիտեք ու եղեք իրազեկ։ ՈՎ ԻՐԱԶԵԿՎԱԾ Է, ՆԱ ՊԱՇՏՊԱՆՎԱԾ Է։

Հեղինակներ` Էռնեստ Խանումյան, Անգելինա Մանուկյան, Վաղարշակ Ալավերդյան, Արտյոմ Դալյան

«Այս մեդիա արտադրանքը պատրաստված է «Արցախից տեղահանված լրագրողների ադապտացիան հայաստանյան մեդիա միջավայրում» ծրագրի շրջանակներում, որն իրականացնում է Երեւանի մամուլի ակումբը՝ Եվրոպական հանձնաժողովի աջակցությամբ։ Ծրագրի գործընկերը International Alert-ն է: Բովանդակությունը պարտադիր չէ, որ համընկնի ԵՄԱ-ի, Եվրոպական հանձնաժողովի եւ International Alert-ի տեսակետների հետ»։

Վերջին տվյալներով՝ մայիսին տեղի ունեցած հեղեղումների հետևանքով Լոռու և Տավուշի մարզերում վնասվել է 269 բնակարան և անհատական բնակելի տուն: Սակայն, կառավարության հատկացրած փոխհատուցման ծրագրի շահառուների վերջնական թիվը պարզ կլինի դիմումների ընդունման ավարտին, որի վերջնաժամկետն է այս տարվա սեպտեմբերի 30-ը: «Արմենպրես»-ի մամուլի սրահում տեղի ունեցած ասուլիսում այդ մասին տեղեկացրեց ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի տեղակալ Քրիստինե Ղալեչյանը:

Նա նշեց, որ աղետի առաջին իսկ օրից տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար Գնել Սանոսյանի գլխավորությամբ ձևավորվել և գործել է վնասների գնահատման հանձնաժողով: Համայնքային, մարզային և հանրապետական հանձնաժողովները տեղերում կատարել են ուսումնասիրություններ, վնասների և ազդեցությունների գույքագրում և համապատասխան փաստաթղթավորում՝ փորձելով ստանալ ամբողջական և համապարփակ պատկեր: Այդ աշխատանքների արդյունքում հաջողվել է գտնել վնասների փոխհատուցման այն մեխանիզմերն ու կարգավորումները, որոնք հնարավորինս արտացոլում են իրական խնդիրները ու վնասների պատկերը: Ամփոփված տվյալները սահմանված կարգով կներկայացվեն կառավարություն:

Նշվեց, որ այս պահին գրանցված են հեղեղումից տուժած 269 բնակարաններ և անհատական բնակելի տներ, սակայն շահառուների վերջնական թիվը պարզ կլինի դիմումների ընդունման ավարտին:

«Փորձելու ենք փոխհատուցման տրամադրման գործընթացը բավականին դյուրին դարձնել: Քննարկվել է նաև համայնքներում, հնարավոր հասանելի վայրերում դիմումների ընդունման կետեր ունենալու անհրաժեշտությունը: Դիմումի մեջ պետք է նշվի դիմողի անուն-ազգանունը, անձը հաստատող փաստաթղթի, հաշվառման վայրի վերաբերյալ տվյալներ, սեփականության իրավունքը հավաստող փաստաթուղթ, հետադարձ կապի տվյալներ և նախընտրելի բանկը, որը պետք է ընտրել կառավարության ներկայացրած ցանկից: Ուսումնասիրությունն ավարտելուց հետո 10-օրյա ժամկետում որոշում է կայացվելու տվյալ դիմումի վերաբերյալ:

Դիմումը ենթակա է մերժման, եթե դրանում ներկայացված տվյալները հավաստի չեն, օրինակ, չեն համապատասխանում պետական ռեգիստրում առկա տվյալներին, մահվան պետական գրանցման վերաբերյալ տվյալներ են առկա քաղաքացիական ակտերի գրանցման մարմիններում, դիմողը այդ կարգի մասով չի հանդիսանում շահառու և այլ դեպքերում:

Սահմանվել է նաև դիմումի մերժումը բողոքարկելու կարգ, որի իրացման համար անհրաժեշտ է դիմել տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարություն: Այդ դեպքում դիմողին հնարավորություն կտրվի ներկայացնել լրացուցիչ տվյալներ և փաստաթղթեր: Նշվեց, որ դիմողին տրամադրվելու է համակողմանի աջակցություն:

Դիմումի հաստատվելուց հետո բանկերը պետք է սահմանված կարգի համապատասխան հնգօրյա ժամկետում շահառուին փոխանցեն հատկացված գումարը:

Ասուլիսին մասնակցած ներքին գործերի նախարարի տեղակալ Արփինե Սարգսյանն էլ հավելեց, որ փոխհատուցման սահմանված չափից ցածր գնով բնակարան ձեռք բերելու դեպքում գումարի մնացորդը փոխանցվելու է շահառուի բանկային հաշվին: Վերջինս ազատորեն կկարողանա տնօրինել այն: Իսկ, եթե շահառուն ցանկանա ձեռք բերել ավելի թանկ բնակարան, ապա պետք է ինքնուրույն լրացնի գումարի տարբերությունը:

Արփինե Սարգսյանի խոսքով, կառավարությունն  արդեն իսկ 269 բնակելի տարածքների հաշվարկով 1 մլրդ դրամ է հատկացրել ՏԿԵ նախարարությանը: Եթե այդ գումարն ավելացնելու անհրաժեշտություն առաջանա, ապա կլինեն բյուջետային լրացուցիչ հատկացումներ:

Նա հայտնեց, որ շահառու չեն ճանաչվի անօրինական բնակելի տարածք ունեցող քաղաքացիները, որոնք, սակայն, դեռ ժամանակ ու հնարավորություն ունեն օրինականացնելու նման կառույցները:

«Դա բոլորովին չի բացառում սոցիալական աջակցության տարբեր ծրագրերում քաղաքացիներին ընդգրկելու հնարավորությունը: Եթե, օրինակ, նկատենք, որ կա որևէ ինքնակամ կառույց, որը քաղաքացու միակ բնակելի տարածքն է եղել կամ նկատի ունենանք այլ հանգամանքներ՝ կառավարությունը կարող է իրականացնել սոցիալական աջակցության որոշակի ծրագրեր»,- նշեց Արփինե Սարգսյանը:

Նա հայտնեց նաև, որ փոխհատուցման գումարի վերջին վճարումը կարող է կատարվել 2025 թվականի հուլիսի 1-ին: Այդ ընթացքում շահառուն պետք է ամբողջությամբ սպառի տրամադրված գումարը, հակառակ պարագայում՝ մնացորդը պետք է վերադարձնի պետական բյուջե:

Ի տարբերություն փոխհատուցման մնացած տեսակների՝ բնակարանների գնման վկայագրերը տրամադրվելու են դիմումի հաստատելուց հետո երկամսյա ժամկետում:

Առաջարկում ենք դիտել Տավուշ Մեդիայի պատրաստած ամփոփ ռեպորտաժը՝ Տավուշի մարզում աղետի հետևանքների մասին․ Արտակարգ օրեր․ աղետի հետևանքները՝ Տավուշի մարզում

• Ո՞վ կարող է ստանալ փոխհատուցում։

– Արտակարգ իրավիճակի հետևանքով պատճառված վնասի փոխհատուցման շահառու են հանդիսանում օրենքով չարգելված ցանկացած եղանակով (ներառյալ այնպիսի եղանակով, որն այլ հավասար պայմաններում սեփականության իրավունքի ծագման հիմք կարող էր լինել) ձեռք բերած անշարժ գույքի սեփականատերերը, որոնց գույքը վնասվել (ոչնչացվել, փլուզվել, կորել, վթարային՝ քանդման ենթակա դարձել, մասնակի վնասվել) է Լոռու և Տավուշի մարզերում 2024 թվականի մայիսի 25-26-ը տեղացած հորդառատ անձրևներով պայմանավորված հեղեղումների պատճառով արտակարգ իրավիճակի հետևանքով։

• Ո՞ր վնասներն են ենթակա փոխհատուցման։

– Ընդունված կարգի շրջանակներում փոխհատուցվելու են բազմաբնակարան շենքի բնակարանին կամ անհատական բնակելի տանը և կենցաղային առաջնային գույքին պատճառված վնասները։ Պատճառված մյուս վնասների փոխհատուցման հարցերն առաջիկայում կկարգավորվեն։

• Ե՞րբ կարելի է դիմել փոխհատուցում ստանալու համար։

– Փոխհատուցում նշանակելու և վճարելու համար անձը էլեկտրոնային եղանակով կարող է ներկայացնել դիմում 2024 թվականի հուլիսի 15-ից 2024 թվականի սեպտեմբերի 30-ը ներառյալ։ Դիմումի ներկայացման մանրամասների մասով կտրվի պարզաբանում, կմշակվեն ձևաչափեր։

• Ի՞նչ եղանակով և չափով են փոխհատուցվելու շահառուների վնասները։

– Բազմաբնակարան շենքի բնակարանի կամ անհատական բնակելի տան կորստի դեպքում ֆիզիկական անձին տրամադրվելու է բնակարանի գնման վկայագիր: Կորուստ է համարվում արտակարգ իրավիճակի հետևանքով տուժած ֆիզիկական անձի՝ բազմաբնակարան շենքի բնակարանի կամ անհատական բնակելի տան՝ աղետի հետևանքով ոչնչացումը, փլուզումը կամ վթարային՝ քանդման ենթակա (4-րդ կամ 5-րդ աստիճանի վնասվածության) դառնալու փաստը։

– Բազմաբնակարան շենքի բնակարանի կամ անհատական բնակելի տան կորստի (բացառությամբ վթարային՝ քանդման ենթակա բազմաբնակարան շենքի այն բնակարանների, որտեղ արտակարգ իրավիճակի հետևանքով պատճառված վնասները գնահատող հանրապետական հանձնաժողովի կողմից հեղեղման փաստ չի արձանագրվել) դեպքում ֆիզիկական անձին տրամադրվում է նաև կենցաղային առաջնային գույքի կազմի մեջ մտնող գույքային միավորների ապահովման համար անհրաժեշտ դրամական փոխհատուցում 1.200.000 (մեկ միլիոն երկու հարյուր հազար) ՀՀ դրամի չափով։

– Բազմաբնակարան շենքի բնակարանի կամ անհատական բնակելի տան բնակելի տարածքին պատճառված վնասի դեպքում ֆիզիկական անձինք ստանում են փոխհատուցման գումար վերանորոգման համար, ինչպես նաև կենցաղային առաջնային գույքին պատճառված վնասի փոխհատուցման համար։

Յուրաքանչյուր քառակուսի մետրի վերանորոգման համար (բայց ոչ ավելի 80 քառակուսի մետրից) հատուցվում է՝

1.  Լոռու մարզի Ալավերդի համայնքի և Տավուշի մարզի Նոյեմբերյան համայնքի Այրում բնակավայրի դեպքում՝ 60․000 (վաթսուն հազար) ՀՀ դրամ,
2.  Լոռու մարզի Թումանյան, Փամբակ, Տաշիր, Ստեփանավան, Գյուլագարակ համայնքների և Տավուշի մարզի Նոյեմբերյան համայնքի Արճիս, Բագրատաշեն, Դեբեդավան, Հաղթանակ, Պտղավան բնակավայրերի և Դիլիջան ու Իջևան համայնքների դեպքում՝ 40․000 (քառասուն հազար) ՀՀ դրամ։

Իսկ կենցաղային առաջնային գույքին պատճառված վնասի համար փոխհատուցվում է՝

1. Լոռու մարզի Ալավերդի համայնքի և Տավուշի մարզի Նոյեմբերյան համայնքի Այրում բնակավայրի դեպքում՝ 1.200.000 (մեկ միլիոն երկու հարյուր հազար) ՀՀ դրամ,
2. Լոռու մարզի Թումանյան, Փամբակ, Տաշիր, Ստեփանավան, Գյուլագարակ համայնքների և Տավուշի մարզի Նոյեմբերյան համայնքի Արճիս, Բագրատաշեն, Դեբեդավան, Հաղթանակ, Պտղավան բնակավայրերի և Դիլիջան ու Իջևան համայնքների դեպքում՝ 800․000 (ութ հարյուր հազար) ՀՀ դրամ։

• Ե՞րբ է տրամադրվելու փոխհատուցումը։

Դիմումը հաստատվում կամ մերժվում է այն ներկայացնելու օրվան հաջորդող 10 աշխատանքային օրվա ընթացքում։ Որոշման մասին անմիջապես էլեկտրոնային հաղորդագրություն է ուղարկվում շահառուի հետադարձ կապի էլեկտրոնային փոստի հասցեին կամ բջջային հեռախոսահամարին։

Բազմաբնակարան շենքի բնակարանի կամ անհատական բնակելի տան բնակելի տարածքի վերանորոգման վնասի և կենցաղային առաջնային գույքի փոխհատուցման դեպքում առաջին վճարումը կատարվում է դիմումի հաստատումից հետո՝ 5 աշխատանքային օրվա ընթացքում։ Իսկ բնակարանի գնման վկայագրի միջոցով բնակարան (բնակելի տուն) ձեռք բերելու ձևով փոխհատուցման հաստատման դեպքում վկայագիրը համապատասխան մարզպետի աշխատակազմի կողմից տրամադրվում է շահառուի դիմումի հաստատումից հետո՝ երկամսյա ժամկետում։ Մնացյալ վճարումները կատարվում են համապատասխան պայմանների պահպանմամբ՝ մասերով և անկախիկ վճարման սահմանաչափի կիրառմամբ։

Փոխհատուցման կարգին կարելի է ծանոթանալ հետևյալ հղումով` https://www.e-gov.am/gov-decrees/item/42940/

Հուլիսի 4-ի Կառավարության նիստում հաստատվել է ՆԳ նախարարի ներկայացրած «ՀՀ Լոռու և Տավուշի մարզերում 2024 թ. մայիսի 25-26-ը տեղացած հորդառատ անձրևներով պայմանավորված հեղեղումների պատճառով առաջացած արտակարգ իրավիճակի հետևանքով աղետի գոտում ֆիզիկական անձանց պատճառված վնասի փոխհատուցման կարգը հաստատելու մասին» ՀՀ Կառավարության որոշման նախագիծը:

Վ․ Ղազարյանն իր խոսքում ընդգծել է, որ նախագծի նպատակը աղետի գոտում ֆիզիկական անձանց պատճառած վնասների փոխհատուցման հետ կապված հարաբերությունների կարգավորումն է։ Ըստ այդմ՝ կսահմանվեն արտակարգ իրավիճակի հետևանքով պատճառված վնասի փոխհատուցման շահառուները, փոխհատուցման ենթակա առաջնային վնասները, փոխհատուցման պայմանները և ընթացակարգը, դիմումի ներկայացման և դրա հիման վրա փոխհատուցման տրամադրման կարգը։
Կարգավորվելու է արտակարգ իրավիճակի հետևանքով աղետի գոտում ֆիզիկական անձանց բազմաբնակարան շենքի բնակարանին կամ անհատական բնակելի տանը և կենցաղային առաջնային գույքին պատճառված վնասի փոխհատուցումը՝ պայմանավորված բնական կենսաապահովման և առաջնային կարիքների ապահովման անհրաժեշտությամբ։ Առաջնային վնասների փոխհատուցման կարգի հաստատումից հետո ՀՀ կառավարությունը կսահմանի նաև վնասի այլ տեսակների փոխհատուցման կարգը։

Փոխհատուցման շահառու են հանդիսանալու օրենքով չարգելված ցանկացած եղանակով անշարժ գույք ձեռք բերած անձինք, որոնց գույքը վնասվել է (ոչնչացվել, փլուզվել, կորել, վթարային՝ քանդման ենթակա դարձել, մասնակի վնասվել) արտակարգ իրավիճակի հետևանքով: Բնակելի տարածքին պատճառված վնասի դեպքում ֆիզիկական անձինք վերանորոգման համար ստանում են փոխհատուցում՝ ազդակիր ճանաչված ընդհանուր մակերեսի յուրաքանչյուր քառակուսի մետրի համար՝ որոշմամբ սահմանված գումարի չափով։ Բազմաբնակարան շենքի բնակարանի կամ անհատական բնակելի տան կորստի դեպքում ֆիզիկական անձին տրամադրվելու է փոխհատուցում՝ բնակարանի գնման վկայագրի միջոցով բնակարան (բնակելի տուն) ձեռք բերելու նպատակով:

Բազմաբնակարան շենքի բնակարանի կամ անհատական բնակելի տան կորուստ է համարվում արտակարգ իրավիճակի հետևանքով տուժած ֆիզիկական անձի բնակության վայրի (բնակարանի, տան, կեցավայրի) աղետի հետևանքով ոչնչացումը, փլուզումը կամ վթարային՝ քանդման ենթակա (4-րդ կամ 5-րդ աստիճանի վնասվածության) դառնալու փաստը։

Սահմանվում են էլեկտրոնային դիմումի ներկայացման ընթացակարգը, դիմումի հաստատման կամ մերժման հիմքերն ու ընթացակարգը, փոխհատուցման ընթացքի մշտադիտարկմանը վերաբերող կարգավորումները։ Այն անձինք, ովքեր կրել են վերոնշյալ վնասները և դրանք համապատասխան կայքով գնահատված են և գույքագրված աղետների հետևանքով պատճառված վնասների գնահատման հանրապետական հանձնաժողովի կողմից, փոխհատուցում ստանալու համար կարող են էլեկտրոնային եղանակով դիմում ներկայացնել հուլիսի 15-ից սեպտեմբերի 30-ը ներառյալ։

Շահառուն պետք է ներկայացնի որոշմամբ նախատեսված տվյալները։ Փոխվարչապետ Տ․ Խաչատրյանը մանրամասնել է. «Կադաստրի կոմիտեն տալիս է, թե տվյալ բնակավայրում վերջին շրջանի անշարժ գույքի գծով գործարքների արժեքը որքան է եղել. 1 քմ հաշվով միջինացված արժեքը հիմք է ընդունվում բնակարանի գնման վկայագրի 1 քմ համար փոխհատուցում նախատեսելու համար: Ունենք մեկ բազմաբնակարան շենք, որն Ալավերդի քաղաքում է՝ բաղկացած 16 բնակարաններից: Իրականում 6 բնակարանն է, որ գտնվել է առաջին հարկում և ջրհեղեղից տուժել է, բայց քանի որ շենքն ամբողջությամբ դարձել է վնասվածության այն աստիճանի, որ պետք է քանդվի, ապա բնակարանի գնման վկայագրեր կստանան նաև 10 բնակարանատերը: Առանձնատների քանակը ևս ճշտվում է, բայց երկու առանձնատուն հայտնի է, որոնցից մեկը՝ Հաղարծինում, մեկը՝ Ձորագետում»: Վ․Ղազարյանը հստակեցրել է՝ այս պահի դրությամբ կան 263 վնասված, հեղեղված կամ փլուզված առանձնատներ։

Վարչապետը նշել է, որ մնացած դեպքերում մարդկանց հատկացվում է գումար, որպեսզի նրանք հնարավորինս արագ իրենց տունը նորոգեն և վերադառնան այնտեղ ապրելու: Անդրադառնալով վերջին այցի ժամանակ ձեռք բերված պայմանավորվածությանը, որ միջինացված 1 քմ համար հաշվարկ կարվի և այդ հաշվարկով կհատկացվեն գումարները, կառավարության ղեկավարը հետաքրքրվել է, թե ինչ աշխատանք է կատարվել այդ ուղղությամբ:

Ի պատասխան՝ Գ․ Սանոսյանը նշել է. «Ուզում եմ հիշեցնել, որ մենք ունեինք 9 համայնք և 39 բնակավայր այս ցանկում: Հիմա 60 000-ի կոդում Ալավերդին է իր բնակավայրերով և Նոյեմբերյանի Այրում բնակավայրը: Մնացած բոլորի պարագայում կկիրառվի 40 000-ը»: Հավելելով՝ վարչապետն ընդգծել է. «Ինչպես պայմանավորվել ենք, առաջնային խնդիրը հետևյալն է՝ մենք մարդկանց աջակցենք, որ նրանք արագ տունը նորոգեն և վերադառնան իրենց տուն ապրելու: Եվ մենք երկու գոտում փաստորեն 1 քմ համար հատկացնում ենք 60 000 դրամ, մյուս դեպքում՝ 40 000 դրամ»:

Հաջորդիվ կառավարության ղեկավարն անդրադարձել է գույքի հետ կապված հարցին: «Մենք եկանք այն եզրակացության, որ պետք է գանք որոշակի ստանդարտի, որովհետև մի տան մեջ գույքը շատ է, մի տան մեջ գույքը քիչ է, բայց ամենակարևոր հանգամանքն այն է, որ մենք չենք կարող հիմա հետահայաց ստուգել, թե այդ տանն ինչ գույք է եղել: Եվ ամենայն հարգանքով բոլորի նկատմամբ, մեր փորձն ի՞նչ է ցույց տալիս, որ նման դեպքերում շատ լայն դաշտ է բացվում չարաշահումների համար: Եվ մենք այս տրամաբանությամբ բնակարաններին հատկացնում ենք երկու գոտիով: Առաջին գոտում 1 մլն 200 հազար դրամ, այսինքն՝ բնակարանի նվազագույն կարիքները հոգալու համար, երկրորդ գոտում՝ 800 000 դրամ՝ գույքային կարիքները հոգալու համար», – ասել է վարչապետը և ընդգծել, որ որոշակի պայման է դրվում, որ գումարի 60 տոկոսը պետք է անկանխիկ եղանակով ծախսվի, մնացած 40-ը կարող են նաև կանխիկացվել:

Կառավարության մեկ այլ որոշմամբ էլ 1 մլրդ դրամ կուղղվի Լոռու և Տավուշի մարզերի թվով 9 համայնքում 1000 ֆիզիկական անձանց և 251 օբյեկտների աղետի հետևանքով պատճառված վնասների փոխհատուցմանը։

Լոռու և Տավուշի մարզերում տեղի ունեցած ջրհեղեղի հետևանքների վերացման համար ՀՀ Ներքին գործերի նախարարության խնդրանքով ակտիվացվել է Եվրոպական Միության Բնակչության պաշտպանության մեխանիզմը՝ բարձրակարգ մասնագիտական խորհրդատվության, նյութատեխնիկական աջակցության և արբանյակային տվյալների ստացման նպատակով։

ԵՄ կողմից տրամադրվող աջակցության օպերատիվ կազմակերպման համար Բրյուսելից Երևան է ժամանել Եվրոպայի արտակարգ իրավիճակների կառավարման կենտրոնի համակարգման սպան։

Միջազգային օգնության կոչին առաջին արձագանքողների թվում է Շվեյցարիայի Համադաշնությունը, որը Հայաստան է գործուղել մասնագիտական խումբ` ենթակառուցվածքների վիճակի, ամբողջականության, վերականգնման հնարավորության ուսումնասիրություններ կատարելու համար:

Փրկարար ծառայությունը տեղեկացնում է, որ ՀՀ տարածքում կան փակ ավտոճանապարհներ։

Մ-4, Երևան-Սևան-Իջևան-ՀՀ սահման ավտոճանապարհի Դիլիջանից մինչև Իջևան հատվածը երթևեկելի է։ Որոշ տեղամասերում, սակայն, երթևեկությունը միակողմանի է։

Խաշթառակ և Լուսահովիտ գյուղեր տանող կամուրջը երկկողմանի փակ է:

Ըստ Ճանապարհային դեպարտամենտ հիմնադրամի փակ է Վանաձոր – Ալավերդի – Այրում – Բագրատաշեն ավտոճանապարհը։

Արարատի մարզի Գետափնյա գյուղի մոտ գտնվող կամրջի հետիոտնի համար նախատեսված հատվածում տեղի է ունեցել մասնակի փլուզում, ինչի հետևանքով կամրջով երթևեկությունը դադարեցվել է։

Վարորդներին հորդորվում է դեպի Վրաստանի սահման ուղևորվելիս Մ-6-ը շրջանցել Մ-3 Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր-ՀՀ սահման և Մ-1 Երևան-Գյումրի-ՀՀ սահման միջպետական ավտոճանապարհներով։

Դեբեդ և Աղստև գետերի ավազաններում 2024 թվականի մայիսի 31-ի ժամը 15։00-ի դրությամբ մայիսի 31-ի 08։00-ին դիտված ջրի ելքերի համեմատ հիմնականում դիտվել է նվազում.
Դեբեդ գետի Այրում հիդրոլոգիական դիտակետում ջրի ելքը նվազել է 6.4 մ3/վ-ով և կազմել 71.0 մ3/վ (վտանգավոր ելքը կազմում է 350 մ3/վ), Ձորագետ գետի Ստեփանավան դիտակետում ջրի ելքը կազմել է 43.9 մ3/վ (վտանգավոր ելքը կազմում է 175 մ3/վ), որը 0.90 մ3/վ-ով ավելացել է մայիսի 31-ի ժամը 08։00-ին դիտված ելքից, Փամբակ գետի Թումանյան դիտակետում ջրի ելքը մայիսի 31-ի ժամը 08։00-ի համեմատ ավելացել է 0.50 մ3/վ-ով և կազմել՝ 31.8 մ3/վ (վտանգավոր ելքը կազմում է 120 մ3/վ), Տաշիր գետի Սարատովկա դիտակետում ջրի ելքը նվազել է 0.24 մ3/վ-ով և կազմել՝ 7.71 մ3/վ (վտանգավոր ելքը կազմում է 85.4 մ3/վ)։
Աղստև գետի ավազանում Դիլիջան դիտակետում ջրի ելքը 2024 թվականի մայիսի 31-ի ժամը 15։00-ի դրությամբ կազմել է 8.62 մ3/վ (վտանգավոր ելքը կազմում է 42.4 մ3/վ), որը մայիսի 31-ի ժամը 08։00-ին դիտված ելքի համեմատ նվազել է 0.83 մ3/վ-ով։
Աղստև գետի Իջևան դիտակետում ջրի ելքը մայիսի 31-ի 15։00-ի դրությամբ մայիսի 31-ի 08։00-ին դիտված ելքի համեմատ նվազել է 3.80 մ3/վ-ով և կազմել է 29.1 մ3/վ (վտանգավոր ելքը կազմում է 124 մ3/վ)։
Կիրանց գետի Աճարկուտ դիտակետում մայիսի 31-ի 15։00-ի դիտված ջրի ելքը կազմել է 0.67 մ3/վ (վտանգավոր ելքը կազմում է 20.4 մ3/վ):
Մայիսի 31-ի ժամը 15։00-ի դրությամբ Աղստև և Դեբեդ գետերի ավազանների հիդրոլոգիական դիտակետերում դիտված ջրի ելքերի մեծություններն արդեն նվազելով հավասարվել կամ ավելի փոքր արժեքների են հասել, քան մայիսի 25-ին՝ հեղեղումների նախօրյակին դիտված ջրի ելքերն էին։

Հայաստանում և արտերկրում ապրող բազմաթիվ հայրենակիցներ և կազմակերպություններ ցանկություն են հայտնել աջակցել Լոռու և Տավուշի մարզերի աղետից տուժած անձանց:

Նվիրատվություններն ընդունելու նպատակով ՀՀ ֆինանսների նախարարությունում բացվել է գանձապետական հաշիվ:

Դրամային բանկային փոխանցումները կարող եք ուղղել ՀՀ ֆինանսների նախարարության 900005003315 գանձապետական հաշվին, իսկ քարտային փոխանցումները կատարել առցանց (ցանկացած արժույթով)՝ e-payments համակարգով հետևյալ հղումով: