2015 թ.-ից Նոյեմբերյանում գործում է «Պապոնց տուն» սոցիալ-կրթական կենտրոնը: Մայիսի 5-ին տեղի ունեցավ կենտրոնի նոր շենքի բացման արարողությունը: Նոյեմբերյանցիները «Պապոնց տուն» են անվանում նաև իրենց սիրելի սոցիալ-կրթական կենտրոնը, որովհետև սիրում են հարազատ պապիկ-տատիկի տան նման։

Նոր կառույցի շինարարությունը սկսվել էր 2019 թվականին. մինչ այդ կենտրոնի գործունեությունն ընթանում էր խարխլված շենքում:

«Պապոնց տուն»-ը կնպաստի Նոյեմբերյանի և հարակից գյուղերի 200 երեխաների կրթական, մշակութային և հոգևոր արժեքների ստացմանն ու ամրապնդմանը:

Կենտրոնը կծառայի նաև տարածաշրջանի՝ հատկապես սոցիալական խնդիրներ ունեցող ընտանիքներին: Կենտրոնում գործում են կավագործության, նկարչության, կարպետագործության, շախմատի, օտար լեզուների, ազգային ու եկեղեցական երգի խմբակներ: Վերջերս հիմնվել է նաև «ՏաՈւժ» դպրոցը: Կան դասընթացներ նաև ծնողների համար:

Տավուշի պատմությունից ու ավանդույթներից մինչև տավուշյան ավանդական ուտեստներ․ մայիսի 3-ին Բերդի բազմագործառութային պետական քոլեջի դասախոսների և ուսանողների համատեղ ջանքերով տեղի ունեցավ «Տավուշի քառուղիներով» խորագիրը կրող միջոցառումը։

Միջոցառման ընթացքում պետական քոլեջի ուսանողները ներկայացրին Տավուշի պատմությունն ու ավանդույթները, բանահյուսությունը, ավանդական խոհանոցը, պատմամշակութային կոթողները, տեսարժան վայրերը, մշակութային արժեքները։

Միջոցառման ավարտին հյուրերը համտեսեցին Բերդի տարածաշրջանի ավանդական ուտեստները՝ պատրաստված ուսանոների կողմից։

«Կողբ» հիմնադրամի նախաձեռնությամբ և Նոյեմբերյան համայնքի ավագանու որոշմամաբ մայիսի 1-ին Կողբի երաժշտական դպրոցն անվանակոչվեց մեծանուն կոմպոզիտոր Տիգրան Մանսուրյանի անունով։

Անվանակոչման միջոցառմանը ներկա էր նաև մաեստրո Մանսուրյանը։ Միջոցառման ընթացքում դպրոցի աշակերտները ներկայացրին Տիգրան Մանսուրյանի հարուստ կենսագրությունն ու անցած բեղմնավոր ճանապարհը։

Միջոցառման ավարտին «Կողբ» հիմնադրամը մի շարք դրամաշնորհներ և կրթաթոշակներ հանձնեց Կողբի հանրակրթական և երաժշտական դպրոցների ուսուցիչներին և աշակերտներին՝ 2022 թ․ առաջին եռամսյակում արձանագրած հաջողությունների և ձեռքբերումների համար։

Անվանակոչության արարողությունը եզրափակվեց «Կոբ» հիմնադրամի կողմից Տիգրան Մանսուրյանի անվան ամենամյա երաժշտական մրցանակի սահմանման մասին հայտարարությամբ։

Վերանորոգված, կահավորված, նոր երաժշտական գործիքներով համալրված և արդեն Տիգրան Մանսուրյանի անունը կրող դպրոցի ուսուցիչներն ու սաները ավելի մեծ պատասխանատվությամբ կշարունակեն իրենց աշխատանքն ու կրթությունը։

Դիլիջանի երկրագիտական թանգարանը ապրիլի 26-ին մարդաշատ էր․ Դիլիջանի կենտրոնական դպրոցը կազմակերպել էր Արվեստի նախագծերի ցուցադրություն։ Ցուցադրությանը ներկայացված էին կենտրոնական դպրոցում դասավանդվող կերպարվեստ առարկայի դասապրոցեսի ընթացքում աշակերտների ստեղծած աշխատանքները։

Դիլիջանի կենտրոնական դպրոցի դիզայն նախագծի ուսուցչուհի Հասմիկ Սողոմոնյանը նշում է․ «Արդեն երկու տարի է՝ մեր դպրոցում նախագծային ուսումնառություն է իրականացվում, և արվեստների առարկաների դեպքում երեխաները պետք է իրենք ընտրեն, թե որ առարկան են ուզում ուսումնասիրել։ Կարծում եմ՝ դա ազատ ընտրության հրաշալի հնարավորություն է, և նաև հետագայում իրենց մասնագիտական կողմնորոշման համար նույնպես կարևոր է»։

Աշակերտներն ընտրել էին նախագծման աշխատանքի տարբերակը, այնուհետև՝ թեման և ստեղծագործել այդ շրջանակում։ Ցուցադրությանը ներկա էին ինչպես դիլիջանցիներ, այնպես էլ օտարերկրյա հյուրեր։

Արվեստների նախագծումը հնարավորություն է տալիս աշակերտներին արվեստի միջոցով ինքնադրսևորվել և ստեղծագործել՝ բացահայտելով սեփական տաղանդները։

Դիլիջանի կենտրոնական դպրոցի տնօրեն Նաիրա Դալուզյանն իր հերթին պատմեց մեզ այս ցուցահանդեսին հասնելու մեկամյա ընթացքի մասին․ «Սեպտեմբեր ամսին մենք երեխաներին առաջարկել ենք 5 տարբեր արվեստի ճյուղեր, և երեխաներն իրենք ընտրություն են կատարել, թե արվեստի որ ճյուղով են ուզում զբաղվել այս տարվա ընթացքում։ Խմբերը հավաքագրվել են 7-րդ, 8-րդ և 9-րդ դասարանի աշակերտներից։ Պայմանն այն էր, որ բոլոր աշակերտները պետք է որևէ արվեստի ճյուղ ընտրել։ Աշխատել են գրեթե մեկ տարի, և այսօր իրենց կատարած աշխատանքների ցուցադրությունն է․ ունենք բեմարվեստ, երաժշտական համարներ, ինչպես նաև կերպարվեստ և դիզայն»։

Նմանատիպ միջոցառումները շարունակական են լինելու։

140 մասնակից աշխարհի 17 երկրներից․ մարտի 15-16-ը Երևանի պետական համալսարանի Իջևանի մասնաճյուղն իրականացրեց «Սոցիալ-մանկավարժական նորարությունները կրթության մեջ» միջազգային գիտագործնական համաժողովը։ Համաժողովին մասնակցում էին երիտասարդ դասախոսներ և գիտնականններ, բակալավրիատի ու մագիստրատուրայի տարբեր մասնագիտությունների ուսանողներ։

ԵՊՀ ԻՄ տնօրենի պաշտոնակատար Անուշավան Մակարյանի խոսքերով՝ «ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղն առաջին անգամ է կազմակերպում նման լայնամասշտաբ գիտական կոնֆերանս։ Նպատակն է քննարկել արդի փուլում կրթական համակարգում տեղի ունեցող փոփոխությունները և կիրառվող նոր տեխնոլոգիաները։ Մեր երկրի ապագան այս պահին կերտվում է դպրոցներում և համալսարաններում»։

Միջազգային գիտապրակտիկ համաժողովի նպատակն էր ուսանողական հետազոտությունների խթանումը, ուսանողների, ասպիրանտների ստեղծագործական ներուժի բացահայտումը, ուսանողների և դասախոսների ներբուհական և միջբուհական համագործակցության զարգացումը, երիտասարդության ուշադրության կենտրոնացումը ժամանակակից մանկավարժական հետազոտությունների վրա։

Համաժողովի ուղղություններն էին.

1. Մասնագիտական-մանկավարժական կրթության զարգացման միտումներն այսօր և վաղը:
2. Ապագա մանկավարժների մասնագիտական կոմպետենցիաները:
3. Մանկավարժական գործունեության կազմակերպման նորարարական սկզբունքներն ու մոտեցումները:
4. Տեղեկատվական տեխնոլոգիաները կրթության մեջ:
5. Դպրոցում / բուհում կրթական միջավայրի նախագծումն ու ձևավորումը:
6. Դաստիարակչական աշխատանքը կրթության համակարգում:
7. Մշակույթի դերը դաստիարակության և կրթության մեջ:
8. Սիներգետիկա. նոր ուղղություն հոգևոր-բարոյական դաստիարակության համար:
9. Մանկավարժությունը, հոգեբանությունը, տեղեկատվական-հաղորդակցական միջավայրը որպես նոր հնարավորությունների աղբյուր:
10. Առողջության սահմանափակ հնարավորություններով սովորողների ուսուցումը և դաստիարակությունը:
11. Կրթության էկոլոգիական ասպեկտները ժամանակակից պայմաններում:
12. Գրականության, oտար լեզուների և միջմշակութային հաղորդակցության դասավանդման մեթոդիկան:


Այս համաժողովը “Project Ijevan Valey Ed Tech” երկարատև ծրագրի առաջին միջոցառումն է: Այն կդառնա պարբերական, և դրա շրջանակներում ձևավորված ազգային և միջազգային համագործակցությամբ Իջևանի մասնաճյուղը կմշակի կրթական ոլորտում հետազոտական տարբեր նախագծեր և կմասնակցի միջազգային ծրագրերի՝ երիտասարդության շրջանում զարգացնելով մանկավարժական մասնագիտությունների հանրահռչակումը, ընդլայնելով գործող մագիստրոսական ծրագիրը՝ հիմնված հետազոտությունների, լաբորատոր աշխատանքների և փորձերի վրա:

Մարտի 13-ին Դիլիջանի համայնքային կենտրոնում տեղի ունեցավ Diamond Challenge երիտասարդների ձեռնարկատիրական մրցույթի հայաստանյան եզրափակիչ փուլը։ Այս փուլի ընթացքում Գորիսի, Մեղրիի, Երևանի, Դիլիջանի ու Իջևանի թիմերը ներկայացրին իրենց գաղափարներն ընտրող հանձնաժողովին:

«Դիլիջանի համայնքային կենտրոն» ՀԿ նախագահ Արմինե Հովհաննիսյանի խոսքով՝ Դիլիջանի Համայնքային կենտրոնը հյուրընկալում է մրցույթի եզրափակիչ փուլը Հայաստանում արդեն 5 տարի շարունակ․ «Մենք տարեցտարի փորձում ենք ընդլայնել մեր շրջանակները և ավելի շատ ավագ դպրոցականներ ընդգրկել, քանի որ շատ ենք կարևորում ձեռնարկատիրական հմտությունների և գիտելիքների փոխանցումը նրանց։ Երեխաներն այսօր եկել են մրցելու՝ իրենց մասնակցում են մրցույթի, սակայն ինձ համար առավել կարևոր է, որ նրանք այս ամիսների ընթացքում սովորեցին, հասկացան, թե ինչ է բիզնես գաղափարը, կարողացան ձևակերպել այդ բիզնես գաղափարը, հասկանալ իրենց հաճախորդներին և գնորդներին, ձեռք բերեցին բյուջե կազմելու, խնդիրներ լուծելու, հանրային խոսքի և մի շարք այլ փափուկ հմտություններ։ Ինձ համար հենց սա է հաղթանակը»։

Երևանը ներկայացնող Small Business թիմն ուտելի ծաղիկների մենյուով սրճարանի իրենց գաղափարով ճանաչվեց հաղթող՝ ստանալով 250 ԱՄՆ դոլար դրամական մրցանակ Դիլիջանի համայնքային կենտրոնի կողմից և հրավեր՝ մասնակցելու մրցույթի եզրափակիչ փուլին ԱՄՆ-ի Դելավերի համալսարանում։ 

Մրցույթը ստեղծվել է ձեռնարկատիրական գործունեության հիմնաքար համարվող Horn ձեռնարկության կողմից, որը հիմնվել է ԱՄՆ-ի Դելավերի համալսարանում։

Դիլիջանի միջազգային դպրոցի տնօրեն Գաբրիել-Էռնեսթ Աբաթ Ֆերնանդեսը նշում է՝ ուրախ է այս միջոցառմանը ներկա գտնվելու համար․ «Սա հիանալի հնարավորություն է՝ տեսնելու հայ երիտասարդների ձեռնարկատիրական ոգին, ովքեր փորձում են իրենց ազդեցությունն ունենալու և գաղափարները կյանքի կոչելու համար նոր ճանապարհներ և արահետներ գտնել»։

Մրցույթի նպատակն է զարգացնել ավագ դպրոցականների ձեռնարկատիրական հմտությունները՝ տալով նրանց սեփական բիզնեսը սկսելու հնարավորություն։ «Եթե նույնիսկ չհաղթենք՝ սա մեծ փորձ կլինի, և կկարողանանք հետագայում այն, ինչ որ հիմա չստացվեց, գործածել մեր հաջորդ բիզնես ծրագրերում»,-ասում է մրցույթի մասնակիցներից Ռուսլաննա Դիլբարյանը։

Նախորդ տարիներին հաղթող թիմերը եզրափակչին ներկայացրել են Դիլիջան, Երևան և Եղեգնաձոր քաղաքները։ 2021 թվականին հաղթող ճանաչված «Փափուկ» թիմը Դիլիջանից ներկայացնում էր վերամշակված կահույքի գաղափարը, որի շրջանակում օգտագործված և ոչ պիտանի անիվներից պատրաստում են փափուկ կահույք։ «Փափուկ» թիմն արդեն հասցրել է վաճառել իր արտադրանքը, որը նաև տեղ է գտել Դիլիջանի քաղաքային այգում։

Մրցույթի ժյուրիի անդամ, «Կճուճ» և «Թավա» ռեստորանների հիմնադիր Վարդա Ավետիսյանի կարծիքով՝ նման միջոցառումները երիտասարդների համար շատ կարևոր են և ոգեշնչող․ «Ես ինքս հիշում եմ՝ երբ որ ես այս տարիքում էի, նույնիսկ՝ ավելի երիտասարդ, շատ կազմակերպող և ձեռնարկատերի, բիզնեսի միտք ունեի, բայց դա 90-ականներն էին, և ցավոք սրտի, այն ժամանակ նման ինչ-որ մի բան չէր կազմակերպվում։ Ես կարծում եմ՝ համայնքի համար շատ կարևոր է, որ ոգեշնչենք մեր երիտասարդներին՝ մտածել կառուցողական, համայնքի համար օգտակար, ձեռնարկել տարբեր մեծ ու փոքր խաղեր, որոնց իրենք կմասնակցեն և իրենց տաղանդը կցուցադրեն»։ 

Փետրվարի 25-26-ը Դիլիջանի կենտորնական դպրոցում Տավուշի մարզի 82 դպրոցների տնօրեններ և փոխտնօրեններ մասնակցեցին Առաջնորդության վերապատրաստումներին։

«Այսօր մենք աշխատում ենք դպրոցների ղեկավար կազմի՝ տնօրենների և փոխտնօրենների հետ, խոսում ենք առաջնորդության մասին, փորձում ենք հասկանալ՝ տնօրենի դերը կրթության գնահատման, կրթության ուղղորդման և առաջնորդության մեջ ինչպիսի՞ն պիտի լինի, զինում ենք գործիքներով, փոխանակվում ենք փորձով։ Այս պահին մենք փորձում ենք լինել ուսուցիչների, տնօրենների կողքին, սովորեցնել, փորձով փոխանակվել և ուղղորդել այս փոփոխություններում․․․ Այսպիսի բաները մեկ օրում չեն կառուցվում, և մենք պարզապես կարծում ենք, որ եթե մենք կարողանանք ամբողջ անհրաժեշտ աջակցությունը տրամադրել, դրանով արդեն մեր դերն իրականացրած կլինենք»,- վերապատրաստումների մասին պատմում է «Այբ» կրթական հիմնադրամի ծրագրի ղեկավար Նաիրա Մարգարյանը։

Տավուշի մարզի դպրոցների ղեկավար կազմի, ինչպես նաև ուսուցիչների վերապատրաստումները մեկնարկել են դեռևս 2021 թ․-ի ամռանը։ Երկօրյա հանդիպումը նվիրված էր թեմատիկ պանելային քննարկումներին և լավագույն փորձը միմյանց հետ կիսելուն։

Հանդիպման երկրորդ օրը «Այբ»-ի մենթորները մասնակիցների հետ քննարկեցին իրենց տրված առաջադրանքները, որոնց համաձայն դպրոցների տնօրենները ներկայացրին իրենց դպրոցների զարգացման ծրագրերը։

Լճկաձորի հիմնական դպրոցի տնօրեն Մխիթար Առաքելյանի խոսքով՝ տարիների ընթացքում մի շարք կարծրատիպեր են ձևավորվել՝ կրթությունը հետին պլան մղելով, և «այս վերապատրաստումների ամենակարևոր՝ առաջնային փուլը հենց այս կարծրատիպերի չեզոքացումն է։ Իհարկե, դա մեծ թափով առաջ շարժվել չի կարող, բայց սառույցը սկսել է հալվել, և առաջիկայում պիտի տեսնենք փոփոխությունները»։

Պանելային քննարկումների ժամանակ «Այբ»-ի մենթորները մասնակիցներին ներկայացրին և նրանց հետ քննարկեցին այնպիսի թեմաներ, ինչպիսիք են «Գնահատումը, դրա ձևերն ու նպատակները», «Դասալսումները՝ որպես արդյունավետ կառավարման գործիք», «Կրթության կառավարման առաջնահերթությունները»։

«Մենք Տավուշի դպրոցների տնօրենների և ուսուցիչների հետ աշխատում ենք ամեն ինչ անել, որ ծրագիրը հաջողի և փորձում ենք միասին հաղթահարել ցանկացած դժվարություն։ Այսօր ևս այդ օրերից մեկն էր, երբ քննարկում ենք դժվարությունները և փորձում ենք միասին հասկանալ՝ որն է լինելու հաջորդ քայլը», – նշում է կրթության փորձագետ Մերի Հովսեփյանը։

Երկօրյա հանդիպման ավարտին տնօրեններն ու փոխտնօրենները ստուգեցին իրենց անհատական թղթապանակներն ու դրանցում անհրաժեշտ նյութերի առկայությունը, ստացան հանձնարարականներ առաջիկա անելիքների վերաբերյալ։

Հանրակրթության պետական չափորոշչի ներդրման վերապատրաստումներն իրականացվում են ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության և Համաշխարհային բանկի գործընկերային ծրագրի՝ «Եվրամիությունը հանուն նորարարության» նախաձեռնության շրջանակում: «Այբ» կրթական հիմնադրամն իրականացնում է վերապատրաստումները ղեկավար կազմի և ԲՏՃՄ առարկաների ուսուցիչների համար։

Կրթության ոլորտում հասնելիության, հնարավորությունների և ոլորտում առկա խնդիրների մասին Տավուշ հեռուստաընկերության տաղավարում զրուցել ենք Դիլիջանի կենտրոնական դպրոցի գործադիր տնօրեն Նաիրա Դալուզյանի, «Դասավանդիր Հայաստան» կրթական ծրագրի ուսուցիչ-առաջնորդ և «Սերունդ» ծրագրի մենթոր Ելենա Ղուկասյանի և Այգեհովիտի միջնակարգ դպրոցի աշակերտական խորհրդի նախագահ Զինա Պողոսյանի հետ։