Պտղավան. մեր օրեր, մտահոգություններ, ձեռքբերումներ, երազանքներ, մարտահրավերներ:

Տեսանյութում գյուղի մարդիկ ներկայացնում են իրենց՝ համայնքային կյանքում ինտեգրվելու ու Պտղավանի պատմությունը: Նոյեմբերյանի Պտղավան գյուղը հիմնադրվել է 1950-ական թվականներին: Գյուղի բնակիչների մեծ մասն այստեղ են գաղթել 1980-ական թվականների վերջերին Ադրբեջանի հայահոծ տարբեր շրջաններից:

Մայրաքաղաք Երևանից՝ Տավուշի Նորաշեն գյուղ՝ տեսնել ու ապրել իրական կյանքն ինչպես որ կա։ Գարիկ Փայտյանն ու Էսթեր Զաքարյանը թողել են Երևանն իր բոլոր հեռանկարներով, տեղափոխվել Տավուշի մարզի Նորաշեն գյուղ՝ նպատակ ունենալով իրենց գիտելիքները, ուժն ու եռանդը ծառայեցնել ի նպաստ իրենց համայնքի զարգացման։
Գարիկը սովորել է ԵՊՀ-ի Քարտեզագրություն և կադաստրային գործ բաժնում, իսկ Էսթերը՝ ԵՊՀ Միջազգային հարաբերություններ բաժնում:

Միապաղաղ թե՞ հետաքրքիր ու բազմազան կյանք

«Ես ինձ միշտ հայրենասեր եմ համարել, բայց երբ ամուսինս խոսում էր գյուղ տեղափոխվելու մասին, ես ինձ երբեք չէի պատկերացնում գյուղում ու սա իմ հայրենասիրության համար մեծ ու դժվար մարտահրավեր էր: Մի անգամ, երբ դեռ չէինք ամուսնացել Գարիկը հարցրեց ուզում ես սովորական միապաղաղ կյանք, թե՞ հետաքրքիր ու բազմազան, ես էլ բնականաբար ընտրեցի երկրորդը ու որոշեցինք տեղափոխվել Տավուշի մարզի Նորաշեն գյուղ ու այստեղ մեր կյանքը հետաքրքիր անցկացնել:
Չգիտեմ մոտիվացիա է թե ոչ, բայց մենք մեր այս քայլով սրտանց ցանկացել ենք, որևէ բան փոխել մեր երկրում դեպի լավը՝ մեր ուժերի չափով և միգուցե ավելի, ինչպես նաև ուզում ենք օրինակ լինել այն մարդկանց համար, ովքեր միայն գյուղից տեղափոխվելով են իրենց ապագան պատկերացնում, ուզում ենք մեր աշխատանքով ու կյանքով հաջողվել գյուղում ու ցույց տալ, որ հնարավոր է ապրել գյուղում, աշխատել, չձանձրանալ և կյանքը լիարժեք վայելել»:

Շարունակությունը կարդացեք այստեղ։

Հեղինակ` Հրանտ Ղազումյան

Շաբաթ առավոտյան գործընկերներով ճանապարհ ենք ընկնում դեպի Բերդավան։

Թեպետ օրը շաբաթ էր, սակայն գյուղում աշխուժություն կար՝ երեխաների խաղի աղմուկ, գյուղամիջյան զրույցներ, շինարարություն, մշակույթի տնից լսվող հայրենասիրական երգ։

ԲԵՐԴԱՎԱՆԻ ԱՄՐՈՑԸ

Բերդավանում մեզ ասացին, որ ով առաջին անգամ է ոտք դնում գյուղ, ուրեմն իր այցը պիտի սկսի Ղալինջաքար ամրոցից։ Գյուղի ամենանշանավոր ու խորհրդանշական բերդն է Ղալինջաքարը, թվագրվում է 12-րդ դար։

Բերդի անվան ստուգաբանությունը բացահայտվում է Տավուշի բնակչության բարբառում այժմ էլ կիրառական «ղալին» բազմիմաստ բառի հետ: Այն ունի խիտ, շատ, հաստ, հորդ, վարար իմաստները:

Առաջին երեքը լիովին համահունչ են բերդի անվանը՝ շատ քարերով, խիտ շարվածքով և հաստ պատերով ամրոց: Ամրոցը կարևոր դեր է խաղացել ոչ միայն գյուղի, այլև տարածաշրջանի բնակչության պաշտպանության գործում:

Շարունակությունը կարդացեք այստեղ:

Հեղինակ` Էռնեստ Խանումյան

Ինչպես են ապրում և ինչ են մտածում սահմանամերձ գյուղի մեծն ու փոքրը:

Տեսանյութի հեղինակը Նոյեմբերյանի տարածաշրջանից մեր թղթակից Հրանուշ Անանյանն է։

Սահմանամերձ Սարիգյուղն է` հայ-ադրբեջանական սահմանից 2 կիլոմետր հեռավորության վրա: Չնայած որ Սարիգյուղը զարգացման ներուժ ու ռեսուրսներ ունեցող բնակավայր է, սակայն այսօր էլ գյուղում առկա են բազմաթիվ խնդիրներ, որոնց շարքում մտահոգիչ ու խնդրահարույց է անմխիթար ու կիսավեր մշակույթի տունը: Այն շահագործման է հանձնվել 1984 թվականին, իսկ 2007թվականից արդեն դադարեցրել է իր գործունեությունը: Մշակույթի տունը երկար ժամանակ հանդիսացել է սարիգյուղցիների ու հարակից գյուղերի բնակիչների մշակութային կյանքի կենտրոնը։ Այսօր էլ գյուղի ավագ սերունդը ջերմությամբ է հիշում, թե ինչպես էր ժամանակին մշակույթի տունն իր տանիքի ներքո հյուրընկալում Հայաստանի վաստակաշատ արտիստների, մշակութային գործիչների, ինչ բազմամարդ միջոցառումներ էին անցկացվում գյուղում. դրոնք կարող էին համեմատվել միայն մայրաքաղաքում  կազմակերպվող միջոցառումների հետ։ Գյուղացիները հպարտությամբ նշում են, որ չնայած մարզկենտրոնը Իջևանն էր, սակայն մշակութային կյանքի զարկերակն անցնում էր իրենց գյուղով․ բոլորը գալիս էին Սարիգյուղ՝ իրնեց աչքով տեսնելու և զգալու մշակույթի անհավանական ուժը։ Տավուշ Մեդիան 2021 թվականից  գնաց Սարիգյուղի մշակույթի տան ավերակի վերածած թալանի հետքերով: Տեղեկություն ունեինք, որ դրամահավաք է իրականացվել, ինչպես նաև՝ միջամտել են տեղական ինքնակառավարման մարմինները:

Այսօր էլ երբեմնի աշխույժ ու հարուստ անցյալ ունեցող մշակույթի տան դռները փակ չեն, սակայն ոչ այն պատճառով, որ մշակութային կյանքն առաջվա նման եռում է, և հադիսատեսների հերթեր են գոյանում մուտքի մոտ, այլ շենքի դռներն ու պատուհանները, ինչպես նաև ողջ գույքը ավերվել է, անհետացել և լոկ մամռակալած ու կիսաավեր պատերի վրա մնացած հատուկենտ պահպանված նկարազարդումներն են հուշում շենքի երբեմնի ճոխության ու փառքի մասին։ Ավելին՝ այսպես շարունակվելու և մաս մաս տարհանվել-տեղահանվելու դեպքում շենքը կարող է դասվել վթարային կարգավիճակ ունեցող կառույցների շարքին։ Նախկինում Սարիգյուղի մշակույթի տան նորոգման գումարը հավաքելու նպատակով միջոցառումների շարք էր սկսվել՝ «Սարի FEST» խորագրով։ Նախաձեռնողները հույս ունեին ներդրողների, նվիրատվությունների, դրսում բնակվող գյուղի նախկին բնակիչների միջոցով հավաքել շենքի նորոգման համար անհրաժեշտ գումարը։ Տեղեկանալով այս մասին, Տավուշ հեռուստաընկերությունը Սարիգյուղի մշակույթի տան հիմնախնդրին անդրադարձ կատարեց դեռևս 2022 թվականի տարեսկզբին,  որից հետո համայնքային ու պատկան կառույցների ուշադրության սլաքը ուղղվեց խնդրի շուտափույթ կարգավորմանը։ Ձևավորվեց համայնքային ակտիվ նախաձեռնող խումբ՝ բնակչության մասնակցությամբ։ Խմբի նպատակը տեղական իշխանությունների և շահագրգիռ ու մտահոգ այլ կառույցների հետ համագործակցությամբ խնդրի լուծումների գտնելն էր:

Իջևանի Քաղաքացիական երիտասարդական կենտրոնը՝ որպես համայնքային համախմբան և ջատագովության արշավներ իրականացնող կառույց, սկսեց ուսումնասիրել հիմնախնդիրը, ստեղծեց  երկխոսության հարթակ՝ բնակչության ու տեղական ինքնակառավարման մարմինների միջև։ Նախաձեռնող խմբի և համայնքային իշխանությունների ջանքերով 2022 թվականի ընթացքում որոշակի վերանորոգման աշխատանքներ են իրականացվել․ ծածկապատվել է շենքի տանիքը, որը ժամանակավոր կարող է փրկել  շենքը վերջնական փլուզումից։ Սակայն դեռևս բաց է մնացել ջրհորդանների տեղադրման հարցը, և հետևաբար, անձրևաջրերն առաջվա նման շենքի համար մեծ ռիսկ են ներկայացնում։

Գյուղի երիտասարդները միայն մեծերի պատմածներով են պատկերացում կազմում գյուղի մշակութային հարուստ անցյալի մասին, բայց և միևնույն ժամանակ հույս փայփայում, որ իրենք էլ մի օր իրենց գյուղի մշակույթի տան բեմում գեղեցիկ միջոցառումներ կտեսնեն ու մեծերի պես կհպարտանան իրենց գյուղով։ Իսկ մինչ այդ երիտասարդները ամեն օր Սարիգյուղից հասնում են Իջևան՝ երաժշտական, պարի ու մի շարք այլ խմբակիների դասերին հաճախելու, հատուկենտ համերգային միջոցառումներին մասնակցնելու համար։

Սարիգյուղում հույս ունեն, ոմանք էլ վստահ են, որ շատ շուտով խնդիրը  լուծում կունենա, բնակիչներն էլ պատրաստակամ են`փրկելու իրենց գյուղի մշակույթը, նաև վստահեցնում են, որ մշակութային Սարիգյուղ են ունենալու: Տավուշ Մեդիան էլ վստահություն է հայտնում, որ իր ուշադրության կիզակետում կպահի մշակութային այս օջախի և բազում այլ լուծման կարոտ խնդիրները:

Մեր հայրենակից, հեղինակ-կատարող Կարինե Ալեքսանյանը ՏավուշTV-ին ներկայացրել է իր ստեղծագործական ճանապարհի պատմությունը՝ սկսած այն ժամանակից, երբ կիթառ ունենալը միայն անհաս երազանք էր թվում, մինչև այսօր արդեն իր սեփական սաներին ոգեշնչելը։
Կարինեն ասում է, Երևանից դուրս ստեղծագործելու առավելությունն այն է, որ բնության հետ իր կապը շատ սերտ է եղել, և այդ կապն է, որ թույլ է տվել բնության մեջ տալ հարցեր ու գտնել դրանց պատասխանները։ Իր իսկ երգի խոսքերով՝

«Միայնությունը հասցրել է խորին ինքնահասկացման,
Եվ լռությունը իր գաղտնիքներն է շռայլել անգին․․․»

Տավուշյան ջերմ զրույցների փնտրտուքով այս անգամ Բերդավան գյուղում էինք։ Հյուրընկալվել ենք Գոհար Ասլիկյանին, ով «Տավշո խոհանոց» հաղորդաշարի վարողն է․ նա վերջերս հաղթեց «Թեժ խոհանոց» հեռուստանախագծում։

Գոհարի հետ հետաքրքիր զրույցը ծավալում ենք Տավուշի խոհանոցին հատուկ ագդակ ու եղալավաշ պատրաստելու ընթացքում։

Մի խոսքով՝ Հրանտ Ղազումյանն ու ՏավուշTV-ի նկարահանող թիմը հյուրընկալվել են Գոհարի տանը՝ տավուշյան «ՄակարդակովԿոֆեի»

Այգեձորը Տավուշի սահմանապահ գյուղերից է, այստեղ բնակվող յուրաքանչյուր ոք գիտակցում է, որ ընդամենը մի քանի հարյուր մետր հեռավորության վրա կյանքի ու մահվան խաչմերուկ է։

Հեղինակ՝ Տավուշ Մեդիայի թղթակից Անահիտ Մակյան

Քննարկման օրակարգում սահմանամերձ բնակավայրերի խնդիրներն են․ ՏավուշTV-ի տաղավարում Էռնեստ Խանումյանը «Կանաչ գյուղ» ձեռնարկության տնօրեն Գագիկ Աղաբաբյանի, Նորաշենի «Զովակ» հյուրատան հիմնադիր Գարիկ Փայտյանի ու «Աղստևի հովիտ» տեղական ակտիվ խումբ ՀԿ տնօրեն Կարինե Սարիբեկյանի հետ վերհանում է Տավուշի սահմանամերձ բնակավայրերում առկա մարտահրավերները, որոնք հետևանքներ են թողնում բնակչության սոցիալ-տնտեսական դրության վրա։

Տավուշը մենք ենք․ մեր գյուղերը, գյուղում ապրող և հողի ու բնության հետ խոսող, դժվարությունները հաղթահարող և ամեն բացվող օրվա հետ նորը արարող մարդիկ։

Շարունակելով ներկայացնել Տավուշի մարզի գյուղերը՝ կանգ ենք առնում Խաչարձանում։