«Վարագա Սուրբ Խաչի տոնը այն օրն է, երբ Տիրոջ խաչի մասունքը վերադառնում է տուն․ այն տունը, որտեղ 400 տարի ապրել է։ Սա անգնահատելի և տիեզերական նշանակություն ունեցող խորհուրդ է․․․»

Տոնի նախօրեին Տիրոջ Խաչափայտի մասունքը Մայր Աթոռից ճանապարհ է ընկել դեպի Նոր Վարագավանք, որտեղ կատարվել է գիշերային հսկում։ Ապա կիրակի՝ Նոր Վարագավանքի ուխտի օրը, Տավուշի թեմի առաջնորդի Բագրատ Սրբազանի ձեռամբ մատուցվել է Սուրբ Պատարագ, հավարտ որի կատարվել է Անդաստան՝ օրհնվել են աշխարհի չորս ծագերը։

Չորրորդ դարում Սուրբ Հռիփսիմեն Տիրոջ Խաչափայտի մասունքը բերեց Հայաստան աշխարհ, և շուրջ 17 դար Խաչափայտի մասունքը գտնվում էր մեր ժողովրդի մոտ։ Պատմական Հայաստանի Վարագավանքից տեղափոխվելով՝ մասունքը շուրջ 400 տարի պահվել է հենց Նոր Վարագավանքում՝ այն դարձնելով իր հերթական հանգրվանն ու տունը։



Չինարիի դպրոցի շրջիկ տիկնիկային թատրոնը շուտով այցի կգա ձեզ

Էլիզա Ամիրխանյանը 2021 թվականից «Դասավանդիր Հայաստան» ծրագրի շրջանակներում Երևանից տեղափոխվել է սահմանապահ Չինարի՝ գյուղի դպրոցում դասավանդելու։

Առօրյա դասերից բացի, նա նաև տիկնիկագործության խմբակ է հիմնադրել, և այժմ երեխաների հետ միասին շրջիկ տիկնիկային թատրոն ունենալու առաջին քայլերն են անում․ ստեղծում են սեփական տիկնիկները՝ աշխարհի ամենագունագեղ ու բարի կերպարներին։

Էլիզան միտք ունի երեխաների հետ շրջել Տավուշի գյուղերում և հանդես գալ մանկական տիկնիկային ներկայացումներով։



Օրերս Բերդի համայնքային մշակույթի տանը կայացավ «Մեղեդի վոկալ» ժողգործիքային համույթի ամփոփիչ, հաշվետու համերգը: Համերգների շարքի մեկնարկը տրվել էր Բերդ համայնքի Արծվաբերդ, Վերին Կարմիրաղբյուր և Տավուշ գյուղերից:

Հանդիսատեսը համույթի ելույթի ընթացքում ունկընդրեց և վայելեց հայկական, ազգային, Ժողովրդական և աշուղական երաժշտություններ ու երգեր:

«Ժողովրդական երգարվեստը և պարարվեստը տավուշյան արմատներում սերմանված են, և այն սերնդեսերունդ կրում ենք և պարտավոր ենք կրել»,- իր ելույթում նշում է «Մեղեդի վոկալ» ժողգործիքային համույթի համահիմնադիր Արմեն Մելիքյանը:

«Մեղեդի վոկալ» ժողգործիքային համույթը ստեղծվել է «Բերդ մշակույթի կենտրոն» մշակութային ՀԿ-ի կողմից՝ Բերդի համայնքային մշակույթի տան և ԿԳՄՍ նախարարության աջակցությամբ և Տավուշ ՀԸ-ի գործընկերությամբ: Համույթի նպատակն է տարածել և հանրահռչակել հայկական, ազգային, ժողովրդական երգարվեստը: Այն նպատակ ունի նաև ժողովրդական երգի միջոցով նպաստելու սերդունդների միջև համերաշխության մթնոլորտի ձևավորմանը․ հենց այդ նպատակով է, որ համույթի կազմում ներգրավված են Բերդ համայնքի և տարածաշրջանի բնակավայրերի տարբեր սերունդների ներկայացուցիչներ:



Կյանքի բոլոր փուլերում վիշտ տեսած 92-ամյա Ասքանազ պապիկը գտել է ապրելու և լավատեսության բանալին․ իր խոսքերով՝ դա աշխատանքն է, որ մշտապես երիտասարդ է պահում մարդուն։ Մարդ երբ աշխատում է և արարում, կարողանում է մի պահ կտրվել հոգին մաշող սուր ցավից․․

«Գյուղական կյանք» շարքում արծվաբերդցի պապիկի պատմությունն է մեզ փոխանցում Տավուշ Մեդիայի թղթակից Լաուրա Դուրյանը։



Բերդի տարածաշրջանից մեր թղթակից Էսթեր Զաքարյանը Վերին Կարմիրաղբյուրի և Նորաշենի երիտասարդների հետ Տավուշ բերդում էր։ Չմիա՞նանք նրանց։

Տավուշ բերդը առաջին անգամ հիշատակվում է 10-րդ դարի սկզբից որպես Աշոտ Երկաթի փոխարքաների նստավայր (հիմնականում՝ Ցլիկ Ամրամի)։ 10-11-դարերում ամրոցը անցել է լոռեցի Կյուրիկյաններին։ Ամրոցի տարածքում այսօր էլ գտնում են կավից սպասք և ուրիշ իրեղեն։ Ամրոցը եղել է այն յուրահատուկներից, որը ունեցել է իր ներդաշնակ ջրամատակարարումը։



Անվճար խորհրդատվություն իրականացնելու նպատակով սեպտեմբերի 2-ին Բերդի բժշկական կենտրոնում էին «Ֆրանսիական Լույս» ասոցիացիայի անդամ-բժիշկները: Մայրաքաղաք Երևանից և ԱՄՆ-ից ժամանած թերապևտը, օնկոլոգը և սրտաբանը այցելել էին` լսելու և համապատասխան ուղղորդումներ տալու տարածաշրջանի բնակչությանը:

Բժիշկների այցը Բերդ նաև ուսոցողական նպատակ ունի. այցը միտված է տեղի բժիշկների հետ փորձի փոխանակմանը:

Անվճար խորհրդատվություն ստանալու համար բուժհաստատությունում էին Բերդ խոշորացված համայնքի բնակավայրերի այն բնակիչները, ովքեր ունեն քրոնիկ հիվանդություններ և հաճախ ունենում են հիվանդության սրացումներ: Հերթագրված քաղաքացիներին ընդունեցին և համապատասխան նշանակումներ կատարեցին փորձառու բժիշկները:

Խորհրդատվությունները շարունակական են լինելու. «Ֆրանսիական Լույս» ասոցիացիայի անդամ-բժիշկները այցելելու են նաև հանրապետության այլ բուժհաստատություններ:



Մենք շարունակում ենք մեր ճանապարհորդությունը դեպի ժամանակի խորքեր։ Գնում ենք դեպի պատմական անցյալ՝ ճանաչելու մեր արմատները։

Տավուշյան ճանապարհները մեզ բերում են հյուսիս-արևելյան սահմանագոտի․ մենք Վարագավան գյուղում ենք, որը գտնվում է Տավուշի մարզի Բերդի տարածաշրջանում։

Ապա հայրենաճանաչության արահետը պատմության ճանապարհներով մեզ տանում է 12-րդ դար՝ ծանոթանալու Տավուշ աշխարհի գանձերից հերթականին՝ Նոր Վարագավանքին։

Մենք շարունակում ենք մեր ճանապարհորդությունը դեպի ժամանակի խորքեր։ Գնում ենք դեպի պատմական անցյալ՝ ճանաչելու մեր արմատները։ Մենք գնում ենք բացահայտելու Տավուշի թաքնված գանձերը։

Տավուշյան ճանապարհները մեզ բերում են երկու բլուրների միջև հանգրվանած այս հրաշալի վայրը. մենք Վերին Ծաղկավան գյուղում ենք, որը գտնվում է Տավուշի մարզի Բերդի տարածաշրջանում՝ Վարագաջուր գետի ափին։

Հետո հայրենաճանաչության արահետը պատմության ճանապարհներով մեզ տանում է 12-րդ դար՝ ծանոթանալու Տավուշ աշխարհի գանձերից հերթականին։ Անտառների գրկում ծվարած կիսավեր վանքը Շխմուրադն է։

Ամեն տարի Այգեձոր եւ Չինարի գյուղերից մեծ քանակությամբ թուզ է արտահանվում արտերկիր․ թուզ հավաքելն ու վաճառելը գյուղի բնակիչների հիմնական ապրուստի միջոցներից մեկն է։

Մինչև հիմնական բերքը՝ գյուղացիները հավաքում են «թզան ծաղիկը», իսկ արդեն մի քանի օրից թուզը կհասնի․․․

Թզի առաջին բերքահավաքի և բնություն-մարդ կենսական կապի մասին է պատմում Տավուշ Մեդիայի թղթակից Անահիտ Մակյանի տեսանյութը։



Նորաշենից մեր թղթակից Էսթեր Զաքարյանն այսօր գյուղից 15 պատանի-երիտասարդների հետ գնացել է արշավի դեպի «Կիլի պներ» («Գայլի բներ») բնական հուշարձան։

Ընթացքում երիտասարդներն ունեցել են նաև տեղեկատվական զրույց՝ տավուշեցի մշակութային գործիչներին ճանաչելու թեմայով։