Մեր տեսախցիկն այս անգամ պատմում է Սևքարի մասին։ Գյուղի պատմությունը լի է բազմաթիվ հերոսական դրվագներով՝ սկսած դեռ արաբական տիրապետության շրջանից։ Սևքարը նաև հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ, ֆիդայի Սևքարեցի Սաքոյի հայրենիքն է։
Շարքի հեղինակ՝ Արտյոմ Դալյան
Երաժշտությունը՝ Vishup Ensemble – Anush Ghayda/Անուշ Ղայդա
Ամառային ու կանաչախեղդ տեսանյութով պատմելու ենք եկել Աչաջուր գյուղի բարձունքում կանգնած գեղեցկուհու մասին։
Շարքի հեղինակ՝ Արտյոմ Դալյան
Երաժշտությունը՝ Element Band – Անուշ Հայրենիք
Մենք շարունակում ենք մեր ճանապարհորդությունը դեպի ժամանակի խորքեր։ Գնում ենք դեպի պատմական անցյալ՝ ճանաչելու մեր արմատները։
Տավուշյան ճանապարհները մեզ բերում են հյուսիս-արևելյան սահմանագոտի․ մենք Վարագավան գյուղում ենք, որը գտնվում է Տավուշի մարզի Բերդի տարածաշրջանում։
Ապա հայրենաճանաչության արահետը պատմության ճանապարհներով մեզ տանում է 12-րդ դար՝ ծանոթանալու Տավուշ աշխարհի գանձերից հերթականին՝ Նոր Վարագավանքին։
Մենք շարունակում ենք մեր ճանապարհորդությունը դեպի ժամանակի խորքեր։ Գնում ենք դեպի պատմական անցյալ՝ ճանաչելու մեր արմատները։ Մենք գնում ենք բացահայտելու Տավուշի թաքնված գանձերը։
Տավուշյան ճանապարհները մեզ բերում են երկու բլուրների միջև հանգրվանած այս հրաշալի վայրը. մենք Վերին Ծաղկավան գյուղում ենք, որը գտնվում է Տավուշի մարզի Բերդի տարածաշրջանում՝ Վարագաջուր գետի ափին։
Հետո հայրենաճանաչության արահետը պատմության ճանապարհներով մեզ տանում է 12-րդ դար՝ ծանոթանալու Տավուշ աշխարհի գանձերից հերթականին։ Անտառների գրկում ծվարած կիսավեր վանքը Շխմուրադն է։
Տավուշոտ պոեզիայի ժամ՝ մեր եթերում։ Համո Սահյան․ «Օրերը շատ են խառնակ»․ կարդում է Հրանտ Ղազումյանը։ Տեսանյութի կադրերում կանաչ Տավուշն է։
ՕՐԵՐԸ ՇԱՏ ԵՆ ԽԱՌՆԱԿ
Օրերը շատ են խառնակ,
Աշխարհից բան չեմ հասկանում:
Մի աշխարհ, հազար երես,
Աստառից բան չեմ հասկանում:
Մութ խաղ են խաղում գլխիս,
Այս խաղից բան չեմ հասկանում…
Խելքի ծով մեծավորի
Չոր ճառից բան չեմ հասկանում:
Չոր ծառ է, և չորության
Պատճառից բան չեմ հասկանում:
Մեղքը շատ, խիղճը մեռած
Իմ դարից բան չեմ հասկանում:
Իդեալական համադրություններից՝ Համո Սահյանը և Տավուշը՝ մեր «Տավուշոտ պոեզիա» շարքում։ Համո Սահյան․ «Ում համար իմ ուշքը գնաց»․ կարդում է Հրանտ Ղազումյանը։ Տեսանյութում Դիլիջան քաղաքն է։
ՈՒՄ ՀԱՄԱՐ ԻՄ ՈՒՇՔԸ ԳՆԱՑ
Ում համար իմ ուշքը գնաց,
Նա ինձ համար երազ մնաց,
Բայց երբ հետո ուշքի եկավ
Որ ջուր պիտի շաղեր վրաս,
Ուշքի բերեր ժամանակին,
Ուշացել էր…Ուշ էր արդեն:
Ով ինձ համար ուշքը կորցրեց
Ով գիտի ում սիրտը կոտրեց:
Չտեսնելու տվի անցա
Բայց երբ հետո ուշքի եկա,
Թե ես ինչ եմ կորցրել անդարձ,
Անվերադարձ, ուշ էր արդեն:
Եվ ապրում ենք ափսոսալով,
Եվ դժվար ենք ուշքի գալիս,
Որ ուշացած ուշքի գալով
Մի ողջ կյանք ենք տանուլ տալիս:
Մի քիչ Սահյան ու տավուշյան գեղեցկություն մեր եթերում։ Համո Սահյան․ «Լինում են պահեր»․ կարդում է Հրանտ Ղազումյանը։ Տեսանյութում Աղավնավանք գյուղն է։
ԼԻՆՈՒՄ ԵՆ ՊԱՀԵՐ
Լինում են պահեր, որ քիչ է մնում
Մարդ իր կոչումն ու պարտքը մոռանա
Եվ գլուխն առնի թողնի հեռանա
Անիմանալի այս խորք ու ձևից,
Հանապազօրյա կրքերի ձեռից,
Հոգսերի բեռից հանապազօրյա…
Թողնի հեռանա այս առուփախից,
Այս անէության տիրական վախից,
Խառնակ խոհերից, խանդ ու խաղերից,
Հրամաններից, հրավերներից,
Անվերջ կրկնվող աղմուկ ու վեճից,
Ներշնչում կոչվող
Կեսգիշերային բայղուշ-բվեճից,
Հորդորանքներից, հանդիմանանքից
Եվ մինչև անգամ իր դավանանքից…
Թողնի հեռանա իր տուն ու տեղից,
Հույս ու հուշերի պղտոր հեղեղից,
Երազանքներից դրոշակակիր
Եվ այն ամենից, որ կամաց-կամաց
Իրար մերժելով,
Իրար մերվելով
Գալիս գումարվում և դառնում են կյանք,
Եվ դառնում են բախտ ու ճակատագիր:
Լինում են պահեր, որ քիչ է մնում
Ամեն ինչ թողնեմ ու լուռ հեռանամ…
Բայց քեզնից ինչպե՞ս և ո՞ւր հեռանամ,
Ամենազորեղ իմ անզորություն,—
Իմ անտանելի բնավորություն:
Սիլվա Կապուտիկյան․ «Ինքնահեռացում»․ կարդում է Հրանտ Ղազումյանը։ Տեսանյութում Իջևան քաղաքն է։
ԻՆՔՆԱՀԵՌԱՑՈՒՄ
Կարոտում եմ.
Ինքս՝ իմ մեջ, ինձ հետ մնալ – կարոտում եմ.
Զարթնել՝ անհոգ,
Մանուկ օրվա հետ մանկանալ – կարոտում եմ.
Դուրս գալ տնից ու անճանաչ գնա՜լ, գնա՜լ- կարոտում եմ.
Գտած մի նոր տողի համար
Աշխարհի՜ չափ ուրախանալ – կարոտում եմ.
Քո մի խոսքից առավոտել,
Թաքուն բախտով ներսից հորդել,
Փխրել, տխրել ու կարոտել – կարոտում եմ.
Հազար տեսակ հոգս ու հարցում՝
Մեկը մեկից առաջ ընկած՝
Ինձ առել են իրենց տենդոտ հրմշտոցում,
Ինձ՝ ինձանից հեռացնո՜ւմ են, անջատո՜ւմ են.
Եվ զգում եմ մեկ էլ հանկարծ
Որ ինքս՝ ինձ կարոտո՜ւմ եմ …
Գողտրիկ Մորո Ձորոն (Ծռվիզի վանք) և Լուսահովիտ գյուղը՝ համեմված Տավուշոտ պոեզիայով։ Համո Սահյան․ «Մի բարակ-բարակ թախիծ», Պարույր Սևակ․ «Չկաս ու չես լինելու»․ կարդում է Հրանտ Ղազումյանը։
ՄԻ ԲԱՐԱԿ-ԲԱՐԱԿ ԹԱԽԻԾ
Համո Սահյան
Մի բարակ-բարակ թախիծ,
Որ բարակ մի ծուխ է կարծես,
Փռվել է տան կտուրին,
Կտուրից իջել պարտեզ
ՈՒ եկել, եկել, եկել,
Բացել է դուռն ու մտել ներս…
Եվ գիտե՞ք ինչ է ասում.
– Առանց քեզ մեռած եմ գիտե՞ս…
ՉԿԱՍ ՈՒ ՉԵՍ ԼԻՆԵԼՈՒ
Պարույր Սևակ
Դու չկա՛ս, չկա՛ս…
Եվ առավոտը
Այնպես աղոտ է,
Ասես ցավոտ է:
…ու չե՜ս լինելու:
Եվ հորիզոնն է փակվում իմ առջև:
Նրան փակում է ո՛չ ամպի ճոթը,
Այլ քո զգեստի ամպեղեն փո՜թը:
Դու չկա՛ս, չկա՜ս…
Եվ օդ է դարձել
Այս համատարած անտեր կարոտը․․․
Տավուշոտ պոեզիա՝ մեր եթերում։ Համո Սահյան․ «Ես չեմ կարող»․ կարդում է Հրանտ Ղազումյանը։ Տեսանյութում Ջուխտակ վանքերն են՝ Դիլիջանի անտառներում։
ԵՍ ՉԵՄ ԿԱՐՈՂ
Ես չեմ կարող չհավատալ
Կռունկների վերադարձին,
Երբ արթնացող առվակն արդեն
«Բարի գալուստ»,
«Բարի լայս» է ասում դաղձին,
Երբ պատրաստ է հողը՝ լալու
Մայրանալու
Խուտուտ բերող մի սարսուոից,
Եվ քունն առած ծծկեր մի ծիլ
Նայում է իր թավշյա խոնավ
Խանձարարուրից…
Ես չեմ կարող չհավատալ
Այն զինվորի սուրբ երդումին,
Որ երդումը հազիվ կերած,
Կուրծքը դրել խրամատի
Խոնավ թմբին,
Ծիծաղում է մահի վրա։
Ես չեմ կարող չհավատալ
Արյան գույնին իմ երակի…
Ես չեմ կարող չհավատալ
Այն գրերին,
Որ խոսում են երկինքն ի վեր
Սուրբ քարերից ավերակի,
Մեր պատմությունն արթնացնում,
Մարդ են դարձնում մեզ եռակի։
Ես չեմ կարող չհավատալ
Մեր հինավուրց հայրենների
Թափառական համ ու հոտին,
Որ դարերի մշուշներից
Ոլորվել են ու խառնվել մեր երազին,
Մեղ դպրությանն ու կարոտին։
Ես չեմ կարող չհավատալ
Այն ավանդին,
Որ ամեն օր նորանալով,
Ծաղկում է մեր շուրթի վրա,
Մեր սրտի մեջ։
Եվ վերջապես ես չեմ կարող
Չհավատալ իմ հավատին,
Որ մարդկության հավատն է մեծ: