Երեխան և հրազենը
Պատերազմի բովով անցած երկրներում բնակիչներից շատերի տանն անվտանգության նկատառումներից ելնելով զենք-զինամթերք է պահվում կամ հողի մեջ դեռեւս մնում են զենքերի մնացորդներ։ Հնարավոր է, որ տանը պահվեն նաեւ ինքնաշեն, ծառայողական կամ որպես պարգեւ տրված ատրճանակներ ու որսորդական հրացաններ։ Այդ զինամթերքը հեշտությամբ կարող է հայտնվել երեխայի ձեռքում` պաշտպանական միջոցից վերածվելով վտանգի։
Հաճախ մեծահասակները զենք են ձեռք բերում հենց երեխաներին պաշտպանելու նպատակով, սակայն իրենց անփութության հետեւանքով ստացվում է ճիշտ հակառակը։ Իր ուզածը ստանալու համար փոքրիկը պատրաստ է գլխիվայր շրջել ողջ տունը, միայն թե գտնի այն, ինչ իրենից թաքցնում են։ Բացատրեք նրան զենքից օգտվելու անվտանգության կանոները եւ ասացեք, որ հրացանը կամ ատրճանակը խաղալիք չեն, որ դրանց հետ պետք է շատ զգույշ վարվել։
Իհարկե, չի կարելի զենքը պահել որտեղ պատահի, հատկապես երեխային հասանելի վայրերում։ Եթե զենքը կախված է պատից, ապա լիցքաթափեք այն եւ փամփուշտները որքան հնարավոր է ապահով պահեք։ Բացատրեք երեխային, որ փամփուշտները պետք է իրենց տրամաչափով համապատասխանեն հրազենի տվյալ տեսակին, չի կարելի օգտագործել պատահական կամ ինքնաշեն լիցքեր։ Դա անհրաժեշտ է անել նրա համար, որ ձեր ժառանգը տուն հրավիրելով իր ընկերներին եւ ցանկանալով պարծենալ` չփորձի առաջին իսկ պատահած փամփուշտով լիցքավորել հրացանը եւ հրաձգության փոքրիկ մրցույթ կազմակերպել, չէ՞ որ խաղալիք ատրճանակներին սովորած պատանին իսկական զենքին էլ է նման կերպ վերաբերվում։ Հիշեք, որ չի կարելի նշան բռնել մարդկանց, կենդանիների կամ թռչունների վրա, եթե նույնիսկ համոզված եք, որ զենքը լիցքավորված չէ։ Չի կարելի նաեւ մարդաշատ վայրերում հրաձգության փորձեր անել, քանի որ պատահաբար կարող եք ուրիշին վնասել։
Գազով ատրճանակը չի կարելի լիցքավորել մարտական փամփուշտներով, նույնիսկ եթե տրամաչափը համապատասխանում է զենքին, քանի որ կրակելիս դրանք կարող են պայթեցնել զենքի փողը, որովհետեւ գազով հրազենը պատրաստվում է ոչ այնքան ամուր մետաղից։ Եթե նույնիսկ երեխան բավականաչափ մեծ է, չարժե նրան զենք վստահել, քանի որ նա կարող է այն ճիշտ չօգտագործել։ Հնարավոր է նաեւ, որ այն երեխայից խլելու համար կարող են հարձակվել նրա վրա։
Հրազենը ձեռքը վերցրած երեխան հաճախ չի կարող իմանալ արդյոք այն լիղցքավորվա՞ծ է, թե՞ ոչ։ Ի դեպ, առանց հսկողության թողնված զենքը կարող է ընկնել ոչ միայն երեխաների, այլեւ ձեր բնակարան մտած կողմնակի մարդկանց ձեռքը, որոնք այն կարող են օգտագործել ձեր դեմ կամ վատ հետեւանքներով չար կատակներ խաղալ (օրինակ` ոչ սթափ վիճակում գտնվող հարեւանը, բարեկամը կամ մտերիմներից մեկը)։
Հնարավոր է, որ ծնողները երեխայի անվտանգությունն ապահովելու համար նրա համար գազով ատրճանակ գնեն` իմանալով, որ նա հաճախ է երեկոյան ուշ վերադառնում։ Այստեղ կարող է պատահել ամենասարսափելին։ Նա ատրճանակն ընկալում է որպես ապահովության երաշխիք եւ թուլացնում զգոնությունը։ Երեխան կարող է գիշերով անվախ մտնել ծառաշատ զբոսայգի կամ վատ լուսավորված փողոցներ` ցանկանալով կրճատել տան ճանապարհը եւ կարծելով, թե գազով ատրճանակը կարող է իրեն պաշտպանել։ Պետք չէ մոռանալ, որ հարձակումը կարող է լինել թիկունքից եւ շատ հանկարծակի, չարամիտները կարող են լինել մի քանի հոգով, ու այս դեպքում արդեն ատրճանակը ոչ միայն չի օգնի, այլեւ կարող է կիրառվել երեխայի դեմ։
Վտանգավոր կարող է լինել նաեւ գազի փոքրիկ բալոնը, որը նույնպես օգտագործվում է ինքնապաշտպանության նպատակով։ Եթե երեխան դեռեւ փոքր է, չի նշանակում, որ բալոնը պետք է թաքուն բերել տուն եւ պահել նրանից հեռու։ Երեխան կարող է գտնել այն նախքան ծնողները կհասցնեն իրեն բացատրել, թե ինչպես պետք է վարվել դրա հետ։ Փոքրիկը կարող է այն շփոթել դեզոդորանտի կամ օդը թարմացնող նյութի հետ եւ գազը փչել իր վրա։ Եթե նույնիսկ նա չկարողանա այն փչել, ապա հնարավոր է, որ խաղալիս գազի բալոնը թողնի կենտրոնական ջեռուցման մարտկոցի, բաց կրակի կամ էլեկտրական տաքացուցիչների կողքին, ինչ հետեւանքով կարող է տեղի ունենալ պայթյուն եւ գազի թունավորում։ Բացատրեք, թե ինչ գազով է այն լիցքավորված` արցունքաբե՞ր, թե՞ նյարդակաթվածահար անող, եւ ինչ ազդեցություն է այն ունենում մարդկանց վրա։ Անհրաժեշտ է հիշել նաեւ, որ քամոտ փողոցում գազն անօգուտ կլինի եւ վնասակար, քանի որ հանդիպակաց քամին այն կփչի ուղիղ փոքրիկի երեսին` այդպիսով թողնելով սպասվածի հակառակ աազդեցությունը։ Գազի բալոնից օգտվելիս այն պետք է ուղղել հարձակվողի դեմքին որքան հնարավոր է մոտ եւ փչելիս շունչը պահել, որպեսզի կուլ չտաք թունավորված օդը։ Օրինակ` փակ տարածքում կամ սենյակում գազի բալոնն օգտագործելիս անհրաժեշտ է հիշել, որ երեխան ինքն էլ ակամայից հայտնվում է դրա ազդեցության գոտում։ Նա պետք է պատրաստ լինի դրան եւ նախքան փչելը որոշի, թե որտեղից է դուրս վազելու։
Ի վերջո, եթե չեն պահպանվում անվտանգության մնացած կանոնները, ապա հրազենը դժվար թե կարողանա ձեզ պաշտպանել։