Մեդիագրագիտությունը 20-րդ դարի երկրորդ կեսին սկիզբ առած շարժում է, որի նպատակն է մեդիա սպառողին օգնել հասկանալ լրատվամիջոցների աշխատանքը, շարժառիթները և ուղղվածությունը, քարոզչությունը տարբերել օբյեկտիվ տեղեկատվությունից, խուսափել մեդիայի բացասական ազդեցությունից...
21-րդ դարում մարդը շրջապատված է մեդիայով` պաստառներ, էկրաններ, հաղորդագրություններ, հայտարարություններ, ազդագրեր, խաղեր... Մեդիան սոսկ տեղեկությունների շրջանառման միջավայր չէ. այն ձևավորում է հասարակական կարծիք, ազդում է մարդկանց, հատկապես` երեխաների ու պատանիների վարքագծի, որոշումների, աշխար– հայացքի և նախասիրությունների վրա: Մեդիա սպառողը պետք է զինված լինի համապատասխան գիտելիքով` տեղեկատվական դաշտում ճիշտ կողմնորոշվելու համար:
Ֆրանսիացիները դրա կարևորությունը գիտակցել են դեռ 1920-ականներին, երբ կինոն արդեն մեծ տարածում և ազդեցություն ուներ զարգացած երկրներում: Այդ տարիներին է սկիզբ առել մեդիակրթության ու մեդիագրագիտության շարժումը: Ֆրանսիայից այն անցել է Մեծ Բրիտանիա, Ռուսաստան, եվրոպական այլ երկրներ: 20-րդ դարի երկրորդ կեսին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն բարձրաձայնել է մեդիակրթության կարևորության մասին և այն հայտարարել կրթության առաջնահերթ ոլորտ հաջորդ տասնամյակների համար: Այսօր մեդիակրթության առաջատարներից են Ավստրալիան, Կանադան, Մեծ Բրիտանիան, ԱՄՆ-ը: Այս երկրներում մեդիագրագիտությունը դասավանդվում է դպրոցներում կամ որ– պես առանձին առարկա, կամ որպես հումանիտար առարկաների մաս:
Մեդիագրագիտությունը պետք չէ շփոթել լրագրողական հմտությունների դասավանդման հետ: Իհարկե, գրագետ սպառող լինելու համար պետք է իմանալ, թե ինչպես է պատրաստվում լրատվությունը, կարելի է դասավանդման ընթացքում որոշ հմտություններ փոխանցել, որպես– զի աշակերտները գործնականում պատկերացնեն լրատվամիջոցների աշխատանքը: Բայց մեդիագրագիտության դասընթացի նպատակը ոչ թե մեդիա արտադրող, այլ` սպառող պատրաստելն է:
Մեդիակրթության մասնագետ Էլիզաբեթ Թոմանի խոսքով՝ մեդիագրագիտությունը երեք փուլ ունի. առաջին փուլում սպառողը գիտակցում է, որ «մեդիա դիետան» անհրաժեշտություն է, որ պետք է սահմանափակել հեռուստացույցի կամ համակարգչի էկրանի առջև անցկացրած ժամանակը, ավելի քիչ համակարգչային խաղեր խաղալ կամ ամսագրեր թերթել:
Երկրորդ փուլում սպառողը սկսում է քննադատաբար մոտենալ մեդիային ու սովորում է վերլուծել ԶԼՄ-ների աշխատանքը, դրանց ասելիքը, հաղորդվող տեղեկությունները:
Երրորդ փուլն արդեն ավելի խորքային վերլուծություն է ենթադրում. ո՞վ է պատրաստում այն մեդիա «ապրանքը», որ մենք սպառում ենք, ի՞նչ նպատակ են հետապնդում արտադրողները, ո՞ւմ է ուղղված ասելիքը, ո՞վ է այս ամենից շահում, ո՞վ է տուժում… Այսինքն` սոցիալ-տնտեսական-քաղաքական վերլուծության ենք ենթարկում մեր տեսածը, լսածն ու կարդացածը:
Պետք է նկատի ունենալ, որ մեդիան միայն լրատվամիջոցները չեն. ականջակալներում հնչող երգերը, ֆիլմերը, համակարգչային խաղերը, դրսում փակցված հայտարարությունները, անգամ՝ կոնֆետի թղթի վրայի գրությունները մեդիայի մաս են:
Այնուամենայնիվ, այս ձեռնարկը կկենտրոնանա լրատվության միջոցների աշխատանքի ու ազդեցության վրա` փորձելով տասը դասերի միջոցով փոխանցել ամենակարևորը: Ձեռնարկի հավելվածում կգտնեք նաև նյութեր, հղումներ, որոնք կօգնեն ավելի ընդարձակել մեդիայի մասին ձեր գիտելիքները:
Մեդիագրագիտության դասընթացի այս ձեռնարկը պատրաստված է այդ թեմայով հետաքրքրված ուսուցիչների համար, ովքեր ցանկություն ունեն դասընթացը կազմակերպել իրենց դպրոցում: Այն ներառում է տեսական նյութեր, խորհուրդներ, որոնք կօգնեն ուսուցիչներին հասկանալ թեմաները, ապա փոխանցել դրանք աշակերտներին: Ձեռնարկը պարունակում է տասը 90 րոպեանոց դասի նկարագրություն, տեսական մաս, նյութեր, հղումներ, գործնական աշխատանքի ցուցումներ:
Դասընթացը կազմվել է միջազգային փորձի հիման վրա` օգտվելով մասնագիտական ծրագրերից ու գրքերից: Հիմքում ընկած են նաև ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի «Մեդիակրթություն» ուսումնական փաթեթի սկզբունքներն ու առաջարկությունները: Այստեղ ներկայացված դասերը մշակվել են բարձր դասարանների աշակերտների համար:
