Ենոքավանի Սուրբ Սարգիս մատուռը կարևոր կրոնական և մշակութային հուշարձան է, որը գտնվում է Հայաստանի Տավուշի մարզում։ Կառուցված լինելով 13-րդ դարում՝ մատուռը նվիրված է Սուրբ Սարգիսին, որը Հայ Առաքելական եկեղեցու սրբերից մեկն է և հայտնի է որպես զինվորների, երիտասարդների և ճանապարհորդների հովանավոր։ Սուրբ Սարգիսի տոնը կարևոր իրադարձություն է հայկական տոնացույցում և հաճախ նշվում է հատուկ արարողություններով և տոնակատարություններով։
Ճարտարապետական առումով մատուռը միջնադարյան հայկական դիզայնի լավ օրինակ է։ Այն ունի մեկ նավ, որը բնորոշ է գյուղական մատուռներին և կառուցված է տեղական քարերից, ինչը ապահովում է դրա ամրությունն ու դիմացկունությունը։ Ներսում մատուռը համեստ է զարդարված՝ շեշտադրելով հոգևորությունը և ոչ թե զարդարանքը։
Մատուռում գտնվում են խաչքարեր՝ մանրանկարչական կերպով փորագրված և հայկական կրոնական արվեստի յուրահատուկ օրինակներ։ Դարերի ընթացքում մատուռը ենթարկվել է տարբեր վերականգնումների՝ պահպանելով դրա կառուցվածքային ամբողջականությունն ու գեղարվեստական առանձնահատկությունները։
Սուրբ Սարգիս մատուռը հանդիսանում է հայտնի ուխտատեղի, հատկապես Սուրբ Սարգիսի տոնի ժամանակ, երբ շատ մարդիկ այցելում են, օրհնություն ստանալու, ուխտ կատարելու և կրոնական արարողություններին մասնակցելու համար։ Մատուռը խորը ինտեգրված է տեղի ավանդույթների մեջ և հաճախ հյուրընկալում է կարևոր համայնքային իրադարձություններ, ինչպիսիք են մկրտությունները, հարսանիքները և այլ կրոնական արարողություններ։
Ենոքավանը հայտնի է իր գեղեցիկ բնությամբ՝ հարուստ անտառներով, քարքարոտ ժայռերով և տեսարժան վայրերով, ինչը ապահովում է խաղաղ միջավայր այցելուների համար։ Շրջակայքում կան նաև զբոսաշրջային հետաքրքրաշարժ վայրեր, ինչպիսիք են Լաստիվերի քարանձավներն ու ջրվեժները, որոնք առաջարկում են հետազոտության և բնության վայելման հնարավորություններ։ Այս բնական հուշարձանները, համակցված մատուռի հոգևոր և մշակութային կարևորության հետ, դարձնում են Ենոքավանը հետաքրքիր զբոսաշրջային վայր։ Սուրբ Սարգիս մատուռի պահպանման ջանքերը կազմում են Հայաստանի հարուստ մշակութային և կրոնական ժառանգությունը պահպանելու ավելի լայն նախաձեռնությունների մաս։ Տեղական և միջազգային կազմակերպություններն աջակցում են այս ջանքերին ֆինանսավորմամբ և մասնագիտական օգնությամբ՝ ապահովելով, որ մատուռը մնա համայնքի ինքնության կենսունակ մասը։ Տեղական համայնքը նույնպես մեծ դեր է խաղում մատուռի պահպանության և խնամքի գործում՝ ակտիվորեն մասնակցելով դրա պահպանմանը։
Սուրբ Սարգիս մատուռ այցելողներին խրախուսվում է հարգել դրա կրոնական նշանակությունը՝ համեստ հագուստով և հարգալից վերաբերմունքով։ Այցելության լավագույն ժամանակահատվածը գարունը և ամառն է, երբ եղանակը հաճելի է, և շրջակա բնությունը՝ ամենագեղեցիկ։ Ավելի հարստացված փորձառության համար կարելի է մասնակցել էքսկուրսիաների, որոնք տրամադրում են պատմական համատեքստ և կիսվում են մատուռի հետ կապված տեղական պատմություններով։
Ամփոփելով, Ենոքավանի Սուրբ Սարգիս մատուռը խոր պատմական, կրոնական և մշակութային կարևորություն ունեցող վայր է։ Դրա միջնադարյան ճարտարապետությունը, տեղի ավանդույթների մեջ ինտեգրումը, տեսարժան շրջակայքը և պահպանման շարունակական ջանքերը այն դարձնում են կարևոր վայր թե՛ ուխտագնացների և թե՛ զբոսաշրջիկների համար։
Ծրագիրը իրականացվում է Եվրոպական միության կողմից ֆինանսավորվող EU4Culture-ի “Մենք ենք մեր սարերը” ծրագրի շրջանակներում։
Ծրագիրը իրականացվում է Իջևանի համայնքապետարանի և Ուրբան կայուն զարգացման հիմնադրամի կողմից։
